Belucistan, 1947’den beri devam eden beşinci ve en
uzun süreli isyana tanıklık ediyor. 2005’te Sui’de bir kadın doktora bir
subayın tecavüz etmesi ile tetiklenen isyan, Ağustos 2006’da ordunun
gerçekleştirdiği operasyonda Nevab Ekber Han Bugti’nin ölümüyle daha da
derinleşti. Bu son isyan, öncekilerden kimi yönleriyle ayrışıyor. İlk olarak bu
isyanın faal olduğu alan daha geniş ve önceki isyanlardan etkilenmemiş olan Güney
Belucistan’daki Belucilerin çoğunluğu teşkil ettikleri yerleri kapsıyor. İkinci
olarak bu isyan, genç ve eğitimli Belucilerin desteğini görüyor. Bu da isyanın
okuryazar oranının diğer bölgelere kıyasla daha yüksek olduğu Turbat gibi
kentlerde neden daha fazla yoğun olduğunu izah ediyor.
Aşağıda sahip olduğu kapasiteye göre isyana dâhil
olan veya onunla bağ kuran önemli birkaç grup sıralanıyor. Devlet hepsini
yasaklamış durumda.
Beluci
Kurtuluş Cephesi: Başında Dr. Allah Nazar
var. Cephe, 11 Nisan’da 20 işçinin öldürüldüğü eylemin sorumluluğunu üstlendi.
Diğer ayrılıkçı liderlerin aksine Cephe’nin lideri feodal bir geçmişe sahip
değil; Awaran bölgesindeki Maşkay’da yaşayan orta sınıf bir aileye mensup.
Ayrıca Belucistan’da sahada fiilen savaşan tek lider. Bu özelliği gençler
arasında ona epey popülerlik kazandırıyor.
BKC’nin faaliyet yürüttüğü alan, Güney
Belucistan’daki Awaran, Panjgur, Washuk, Turbat ve Gwadar kentlerini kapsıyor.
Yaygın kanaatin aksine kabile şeflerinin toprakları ellerinde bulundurduğu serdarî
sistemi bu bölgede mevcut değil. Ancak 2013 sonunda Awaran’da meydana gelen
depremin ardından ordu isyancı saldırıları riskine bağlı olarak “kimsenin
sokulmadığı” alanların belirli bir kısmına girmiş bulunuyor. BKC kadroları
arasında çok sayıda Zikrî mevcut. Zikrîler, Makran kuşağında yoğunlaşmış bir
tarikat.
Belucistan
Kurtuluş Ordusu: Ordunun lideri,
çatışmalara tanık olunan Pakistan-Afganistan sınırında 2007’de ölene dek Balah
Marri’ydi. Marri, Beluci milliyetçisi merhum Hayir Bux Marri’nin oğlu.
Sonrasında ordunun başına Londra’da sürgün hayatı yaşayan kardeşi Hyrbyair
Marri geçti. Londra’ya gittiğinde Pakistan’da hayatının tehlikede olduğunu
söyleyen lider, Birleşik Krallık’tan politik sığınma hakkı almıştı.
15 Haziran 2013’te Ziyaret Yerleşimi’ne yapılan
saldırının sorumluluğunu Kurtuluş Ordusu üstlendi. Bu saldırının ardından aynı
yılın Eylül ayında 13 Beluci olmayan işçi öldürüldü. BKO, esas olarak Huzdar ve
Bolan kentlerinde faal. Ama gene de diğer isyancı gruplar gibi bu örgütün de
faaliyet alanının sınırları net değil.
Beluci
Cumhuriyet Ordusu: 2006’da Ekber Bugti
öldükten sonra başında bulunduğu Cumhuri Vatan Partisi üçe bölündü. Bunlardan
biri de Beluci Cumhuriyet Partisi’ydi. Partinin başında İbrahimdağ Bugti
bulunuyordu. 6 Mart 2009 tarihli Wikileaks
belgesine göre, “Beluci Cumhuriyet Ordusu’nun Cumhuriyet Partisi’nin askerî
kanadı olduğuna dair dedikodular mevcuttu. Örgütü Kabil’de mülteci hayatı
yaşayan İbrahimdağ Bugti yönetiyordu.” Genç Bugti, bir askerî operasyondan
kurtulmuştu. O operasyonda dedesini kaybetti. Bir süre Afganistan’da kaldıktan
sonra Cenevre’ye gidip burada politik iltica başvurusu yaptı.
Beluci Cumhuriyet Partisi’nin gerçekleştirdiği
saldırılardan biri 24 Ocak 2005’te yaşandı. O gün Nasırabad kentindeki iki
elektrik iletim hattına bomba yerleştirildi. Saldırı sonucu ülkenin büyük bir
kısmı karanlıkta kaldı.
Birleşik
Beluci Ordusu: BBO, Hayir Buc Marri’nin en
küçük oğlu Mehran Marri ile Belucistan Kurtuluş Ordusu’nun başındaki abisi
Hyrbyair arasındaki ayrışmanın bir ürünü. Web sitesine göre BKO liderliği,
Mehran’ı ve birkaç yoldaşını BKO kasasından üç milyon dolar ve 800 milyon rupi
değerindeki silâhı çalmakla suçladı. Birleşik Beluci Ordusu bu silâh ve parayla
kuruldu.
Cuma günü Birleşik Beluci Ordusu tarafından
gerçekleştirilen katliamı hem Beluci Cumhuriyet Ordusu hem de Beluci Kurtuluş
Ordusu kınadı. Kurtuluş Ordusu ayrıca Twitter’da şu mesajı kaleme aldı: “Bu tür
olayların arkasında Beluci millî mücadelesini yok etmek isteyen unsurlar var.”
Bugüne dek Birleşik Beluci Ordusu’nun gerçekleştirdiği, en fazla ölümle
sonuçlanan saldırı, Revalpindi treninin Sibi istasyonunda bombalanmasıydı. Bu
saldırıda en az 17 kişi ölmüştü.
Leşker-i
Belucistan: Başında Ahtar Mengal’in kardeşi
Cavid Mengal bulunuyor. Örgüt, 2012’de Lahor ve Karaçi’deki iki bombalı
saldırının sorumluluğunu üstlendi. Muhtemelen diğer ayrılıkçı gruplardan farklı
olduğunu göstermek için Urduca yayınlanan bir gazeteye bir bildiri gönderildi.
Bildiride Belucistan Kurtuluş Ordusu’nun savaş alanına kıyasla sosyal medyada
daha fazla aktif olduğu yazılıydı.
Beluci
Öğrenciler Örgütü-Azad: Belucistan Kurtuluş
Ordusu’nun hâlihazırda başında bulunan Dr. Allah Nazar üniversitede iken Beluci
Öğrenciler Örgütü’ne girdi. 2002’de ayrılarak BÖÖ-Azad’ı kurdu. Bu örgüt de
bağımsız Belucistan için silâhlı mücadele verilmesi gerektiğini savunuyordu. Afganistan’ın Gölgesinde isimli
çalışmanın yazarı Selig S. Harrison’ın ifadesiyle, “Belucistan gibi kabilelere
dayanan bir toplumda öğrenciler bilhassa önemli bir politik rol oynamakta,
mücadelede her daim belirli bir yere sahip olan orta sınıfın yokluğunda
boşluğun doldurulmasına katkı sunmaktadırlar.”
Eğitimli gençler arasında
da destek gören beşinci isyanın ardından BÖÖ-Azad, devletin bölgede uyguladığı
öldür-at taktiğinin hedefi olmuştur. 18 Mart 2014’te Belucistan Öğrenciler
Örgütü-Azad’ın başkanı Zahid Belucî’nin güvenlik güçlerince Quetta’dan
kaçırıldığı iddia edilmektedir. Örgütün başına Kerime Belucî geçmiştir.
Nezihe Seyyid Ali
1 Haziran 2015
1 Haziran 2015
0 Yorum:
Yorum Gönder