“Halk için yaşamak ve ölmek, Tai dağından daha ağırdır;
zalimlere hizmet ederek ölmek ise tüyden daha hafiftir.”
[Mao Zedong]
I.
Maskeli Kahramanlar Günü
Kenya’da
20 Ekim, Maşuca Günü’dür; özgürlük savaşçılarımızı ve olağanüstü liderlerimizi andığımız
bir gün bu. Ancak 20 Ekim, kompradorların iktidarda olduğu, burjuva
propagandasının hüküm sürdüğü Kenya’da sömürücülerin kurtarıcı kılığına girdiği
gün haline gelmiştir.
“#KanlıParlamento:
25 Haziran Kenya Kanıyla Yazıldığı İçin Asla Unutulmayacak” başlıklı, insanın yüreğini
parçalayan makalesinde, deneyimli sosyal adalet savaşçısı Gitobu Imanyara, “Gerçeği
belgelemek, bir sabotaj eylemi değildir. Bir hizmettir. Yabancıların ajandasına
ait değildir. Gerçeği belgelemek, zulmün hüküm sürdüğü zamanlarda yerine
getirilebilecek en vatansever görevdir” diyordu. Gerçekten de öyle: Imanyara’nın
da ısrarla vurguladığı gibi, bizim rolümüz, muhafaza etmektir. Bu yüzden ben de
gerçeği belgeliyorum, muktedirlerin gönlünü hoş etmek değil, ulusun uyuyan
vicdanını harekete geçirmek için.
II.
Kralın Cenazesi ve Solun Krizi
“Kafa karışıklığı yenilginin anasıdır.
Zaferin ilk koşulu, fikir ve amaç netliktir.”
[L. Troçki]
Dün
Raila Odinga ismindeki milli burjuva, komprador elit, gençlik ayaklanmasına ihanet
eden siyasi lider, toprağa verildi. Bugün medya, bir sınıf arkadaşına övgüler
diziyor, bir kompradoru “devrimci aziz” ilan edip, arkasından nostaljik ve
şiirsel yalanlarını sıralıyor. Beklendiği gibi, tarih yeniden yazılıyor, tarih
çarpıtılıyor, tarih aklanıyor, tarih kayboluyor. Hain ile ihanete uğrayan
arasındaki çizgi, bir kez daha belirsizleşti.
Bu
sözde kralın vefatından bu yana Kenya Solu tartışmalarla çalkalanıyor. Raila
yanlısı reformistler, sınıf mücadelesini ve ampirik analizi terk edip “kralı”
romantikleştirerek “yaşasın kral” diye haykırdıkça sol içerisindeki çatlaklar daha
da derinleşti. Yoldaşlarıma hatırlatmalıyım ki, o kralın başındaki taç, ihanetle,
sınırsız yolsuzluk skandallarıyla dövülmüş, bir vakitler temsiliyet iddiasında
olduğu halkın kanıyla yıkanmış bir taç.
Hafta
sonu partimiz Afrika Devrimci Sosyalist Birlik’in bir çalışma hücresinde dile
dökülen düşünceler, ülkedeki ruh halini eksiksiz yansıtıyordu. Yoldaşların
kabulüne göre, Raila sistemi üç kez kurtarmıştı: 1997’de Moi’nin partisine
verilen destekte, 2017’deki direniş kampanyasında ve 2024’te 25 Haziran
ayaklanmasına yönelik o büyük ihanette. Her seferinde kral, burjuva devletini
kitlesel öfkeden kurtarmak için devreye girdi; komprador düzenin gerçek bir
koruyucusu oldu.
Gerçekten
de öyle. Kenya Afrika Ulusal Birliği’nin (KANU) tesis ettiği diktatörlüğün doksanlarda
çöküşün eşiğine geldiği momentten, 2017’deki başarısız direnişe ve 2024’teki
büyük ayaklanmaya kadar her olayda Raila Odinga, burjuvazinin en güvenilir
itfaiyecisi olduğunu ispatladı. Her yangında çıkıp, kitlesel öfkenin
alevlerini, sistemi yutmakla tehdit ettiği anda söndürmeyi bildi.
III.
Reformizm, İhanet ve Bir Dönemi Belirleyen Skandallar
Tarihi
burjuvazi adına temize çekmek bizim işimiz değil. Raila Odinga, yalnızca bir “demokrasi
kahramanı” değildi, aynı zamanda çelişkilerle yüklü bir adamdı. İktidarla flört
etme girişimleriyle hayal kırıklığına yol açmış popülist bir reformcuydu.
Goldenberg skandalı gibi sayısız yolsuzluk davasından, gençlerin
güçlendirilmesi için ayrılan milyarları yutan Kazi Kva Vijana skandalına,
muhalefet siyasetini öldürüp rejimi yeniden canlandıran 2018’deki anlaşmayla gerçekleştirilen
ihanete dek, siyasi hayatının her dönemi hesaplı bir uzlaşmacılıkla malul.
Ailesinin Kisumu gibi şehirlere tahsis edilmiş fonlara el koymasıyla, kurtuluş lafını
dilinden eksik etmeyenlerin kapitalist birikim sürecinin kulu kölesi haline
geldiklerinin ispatıydı. Örneğin, Temmuz 2019’da Etik ve Yolsuzlukla Mücadele
Komisyonu, Odingalar tarafından usulsüzce ele geçirilen Kenya Demiryolları
Şirketi’ne ait 60 milyon Kenya Şilini değerindeki iki parsel araziyi geri aldı.
Raila, sistemin parçası olmakla yetinmedi. Onu mükemmelleştirdi. O öldüğünde,
ülke yas tutarken, siyasi dostları ve liberal ortakları, daha fazla yoksul
insanı öldürmek için hesaplar yapmak için hemen kolları sıvadılar. Cumartesi
sabahının erken saatlerinde Hindistan’daki hızlı büyümenin artıklarını nefesini
tutup bekleyen ülke, gözle görülür şekilde dalgın ve direnemeyecek kadar
zayıftı. Yürütme, Kenya’da o fazlasıyla abartılı bir biçimde karşılanan “Ulusal
Şok”u kullanarak, tek oturumda sekiz tartışmalı yasa tasarısını geçirdi. Bana
göre en dikkat çekici olanı, artık devletin ifade özgürlüğünü kısıtlamak için
geniş yetkilere sahip olduğu internet üzerinden yapılan konuşmaların suç
sayılmasıydı. Bu hamle, en çok da ülkeyi dönüştürmek için internette örgütlenen
gençler ve eylemcileri etkileyecek. Bu insanlar, mahkeme kararı olmadan
uygulanacak keyfi yaptırımların kurbanı olacaklar.
Diğer
tasarı, büyük ölçüde polise ait gözetim yapılarını ve onun hesap
verebilirliğini zayıflatması beklenen Ulusal Polis Hizmetleri Komisyonunda
Değişiklikle İlgili Kanun Tasarısı; baskıcı kanunlar yürürlüğe girdiklerinde,
bundan sonraki siyasi protestolar daha tehlikeli hale gelecek. Bir diğer tasarı,
mahkemelerin yetersiz kamu katılımı nedeniyle anayasaya aykırı ilan ettiği
önceki özelleştirme yasalarının ardından gelen Özelleştirme Kanunu Tasarısı.
Yoksulların alabildiğine savunmasız olduğu koşullarda, stratejik kamu
varlıklarının yakında elitlerin eline geçtiğini göreceğiz. Kamu varlıkları,
yakında özel çıkarlara hizmet edecek. Şok doktrini siyasetinin listesi uzayıp
gidiyor. Bu devirde IMF ve Dünya Bankası ofislerinde olan biteni pervasızca kahkahalar
atarak izleyenlere bakmak gerekiyor.
Bir
de günün ilerleyen saatlerinde Kasarani Stadyumu’nda yas tutan, kahramanlarını
görmek için itişip kakışırken vurulup öldürülen o dört insanı unutmayalım.
IV.
Görgü Tanığı Anlatımı: Siyasal Kültür Olarak Haydutluk
Raila
Odinga, Kenya’nın siyasi kültürünü haydutluk ve siyasi kabadayılıkla tamamen
yerle bir etti. Nyanza eyaletinde ve halk arasında “yatak odası” olarak bilinen
diğer siyasi kalelerinde ayakta kalmaya çalışan Odinga yandaşlarıyla birlikte,
terör üzerine kurulu bir düzen inşa etti.
2019’da
Njiru’da genç bir örgütçü olarak bu gerici popülist imparatorluğun işleyişine
yakından şahit oldum. Yeşil ve ihmal edilmiş bir nehir kıyısı şeridini geri
almaya çalışan Hepimiz Biriz adlı bir yardımlaşma grubu bünyesinde, ait olduğum
cemaatteki gençleri harekete geçirmiştim. Sonra, Raila’nın sadık piyadelerinden
biri olan ve yaklaşık 15 yıl boyunca turuncu Demokratik Hareket Partisi (ODM) üyesi
olarak Mabatini Bölgesi İlçe Meclisi’nde (MCA) görevli Wilfred Odalo Oluoch,
namıdiğer Rafuok geldi. Aynı yılın Mart ayının ilk haftasında, bir silah ve
adamlarla ortaya çıkan bu adam, araziyi ele geçirdi, onu korumak için pala
taşıyan kabadayıları ortalığa saldı. Uyuşturucu satıldı, gecekondular dikildi,
çevre tahrip edildi. Bunların hepsi de “değişim”in turuncu bayrağı altında
yapıldı. Konuyu polise bildirdim, ancak harekete geçemeyecek kadar zayıflardı.
O zamanlar ilçe meclisi üyesi olan Mzee Kwetu, Rafuok ile görüştü, sonra bana “işleri
oluruna bırakmam” için rüşvet teklif etti. Reddettim. Bu reddi ölüm tehditleri takip
etti. Üyeler, can güvenliklerinden endişe duyup kaçtılar. Grup dağıldı. Artık komprador
iktidarı güvendeydi.
Bugün
aynı adam, Nairobi İl Meclisi Bütçe, Maliye ve Ödenek Komitesi Başkanlığı
görevini yürütüyor, ayrıca ekseriyetle işçilerden oluşan Mathare isimli
topluluğun parlamentodaki koltuklarına göz dikmiş durumda. Njiru’nun, her bir
kapatmasının bir daireye sahip olduğu Obama Malikanesi’ni halk Raila Odinga’nın
düzeninin ve siyasi mirasının küçük bir özeti olarak tarif ediyor.
Bu
evlerde oturanlar, Raila Odinga’nın adamları. Reformizmin siyasi evlatları. Halka
gözdağı verme konusunda ustalaşmış olan bu kişilerin konuştuğu dil, şiddet ve
ihanet üzerine kurulu. Tuhaflık, düzenlerinin iliklerine işlemiş. Bu yıl, bir
blog yazarı ve Kileleşva’nın yemyeşil mahallelerini temsil eden bir diğer turuncu
parti olarak Demokratik Hareket Partisi (MCA) üyesi olan Robert Alai, Kenya’da
7 Temmuz’da demokrasi mücadelesi bünyesinde gerçekleştirilen eylemler (Saba Saba)
öncesinde “Sosyal Adalet Merkezlerinin yakılıp yıkılması” çağrısında bulundu.
Alai, taban hareketlerine ve aktivistlere açıkça savaş ilan etti. Raila, hiçbir
şey söylemedi. Devlete sadık çetelerin, geçen yıl gerçekleşen 25 Haziran
ayaklanmasının manevi yükünü omuzlarına almış hareketleri tehdit etmesini
sessizce izledi.
Ardından,
Saba Saba akşamı, polis 35’ten fazla eylemciyi öldürdü, 107’den fazlasını yaraladı,
1.500'den fazla barışçıl protestocuyu gözaltına aldı. Raila Odinga, halka karşı
şiddeti kışkırtan Alai ve ekibinin de desteğiyle bir Ulusal Meclis Diyalogu
çağrısında bulundu. İhanetin bir resmi olsaydı, Odinga o resim olurdu.
V.
Solun Reformizmi Aşan Değerlendirmeleri
Sol
sohbet gruplarımızda ideolojik çizgiler gayet net.
Bir
tartışmamızda dile getirdiğim şu cümleler gerilimi gayet iyi özetliyordu:
“Görevimiz, Raila’yı
sadece hatırlamak değil, onu tarihsel ve sınıfsal bir bağlama oturtmaktır. Evet,
sokakları o canlandırdı, ama amacı neydi? Komprador burjuvazi, halkın öfkesini her
daim sahiplendi, onu sermayeyi veya emperyalizmi asla tehdit etmeyen güvenli reformist
kanallara yönlendirdi. Sorun şu ki, popülizmi devrimle karıştırdık. Raila,
kitle siyasetini icat etmedi; onu kontrol altına aldı. İsyanı moda haline getirdi,
ama bu isyan kesinlikle dönüştürücü değildi.”
Yoldaş
Şiraz Durrani, bu sözlerime benim de katıldığım şu tespitleri ekledi: “Emperyalizm,
‘bizim’ liderlerimizi seçerken ‘iyi polis, kötü polis’ politikasına başvurur.
İkisini de reddedelim.”
Bu
tartışmalarda ortaya koyduğum tepkilerim gayet açık ve netti: yasımız,
mücadeleyi yumuşatmak yerine keskinleştirmelidir. Önümüzdeki tehlike, duygunun
çelişkiyi bulanıklaştırdığı ve burjuva ahlakının bize analiz yapmadan yas
tutmayı öğrettiği ideolojik silahsızlanma ve sınıf bilincinin eksikliğidir.
Pio Gama Pinto’nun yaptığı uyarıda dile
getirdiği gibi, “Kenya’nın Uhuru’su (özgürlüğü), aç kalma ve cehalet
içinde yaşama özgürlüğüne dönüşmemelidir.”
Küresel
sermayeye göbekten bağlı bir komprador diktatörlük koşullarında, reformistlerle
birlik olmak teslimiyetten başka bir sonuç vermez. Kenya’nın bugünkü sorunu
sadece liderlik değil, komprador diktatörlüktür; yani halkına değil, emperyalist
finans kapitale sadık bir rejim. Görevimiz, reformizmle uzlaşmak değil, sınıfsal
ayrımları netleştirmektir.
VII.
25 Haziran’dan Sonra: Kitleler Yola Çıktı
Gençliğin
kendi kanıyla tarih yazdığı 25 Haziran 2024 sonrası halk, parlamenter siyasetin
ötesine geçti. Sokaklar, gerçek parlamento haline geldi. İsyan, Raila’nın,
burjuva partilerinin ve liberal reform yanılsamasının ötesine geçerek
olgunlaştı.
Parlamenter
siyasetin önemsizleşmesi an meselesiydi. İnsanlar yoluna devam etti. Küresel
siyaset de onlarla birlikte hareket ediyor. Geçen yılki gençlik ayaklanmasının
öncüsü, başka ülkeleri kuşatıyor: Bangladeş, Madagaskar, Nepal gençleri,
devleti 48 saat içinde devirdi ve şimdi Peru ayaklanıyor. Bu, kapitalist
sisteme karşı küresel hoşnutsuzluğun bir yansıması.
Kararnameler
düzeninin pekiştiği, kitlelerin tam kurtuluş için seferber olduğu koşullarda
Kenya solunun belirli bir kısmının burjuva reformistleri için yas tutup anma müsamereleri
planlaması, nostaljisinin tuzağına düşmesi, kendisini bir alana hapsetmesi,
kendi ağırlığı altında ezilmesi kadar saçma bir şey yok. Gerçek sol bu mudur?
İleri işçiler ve eylemciler olmadığını görüyor.
VIII.
Gerçek Kahramanlar (Şucaa)
Öyleyse
bugün, sistemin kendisine sadık evlatlarını allayıp pulladığı, sahte
peygamberlerini defnettiği koşullarda, adı anılmayanları, kutsanmayanları, felç
olmuş bir sağlık sisteminin orta yerinde, hastanelerde ve dispanserlerde acı
çeken hastaları, devlet şiddetiyle kayıp yakınları için sürekli adalet arayan
aileleri, her gün hiçbir sonuç alınmaksızın kaçırılıp öldürülen gençleri,
saklanan yoldaşları, daha iyi bir Afrika için slogan atan çocukları, benim gibi
hayatta kalma mücadelesi veren, devlet tarafından avlanan, travma, bitkinlik ve
umutsuzlukla mücadele eden eylemcileri ve organik aydınları onurlandırmak için
ayağa kalkalım. Hepimiz, aklımızı korumak, güvende olmak, hayatta kalmak için
mücadele ediyoruz; tüm bunlar olurken de yorgun bedenlerimizde kurtuluş
hayalini taşıyoruz.
Bugün,
Micere Mugo, Açieng Oneko, Bildad Kaggia, Dedan Kimazi, Mekatilili va Menza,
Oginga Odinga, Muthoni Nyanjiru, Pio Gama Pinto ve Makhan Singh gibi devrimci
atalarımızın ruhuyla, ezilenlerin kahraman, gerçek kurtarıcılar olduğunu ilan
edelim. Biz, unutulmuş, ihmal edilmiş, göz hapsinde tutulan ama iradesi hiçbir
şekilde kırılmamış şucaalarız. Tarihimiz, siyasi, ekonomik ve teorik
mücadeleyle çarpıtılmadan yazılmaya devam edecek. Daha yeni başladık. Henüz uhuru/özgür
değiliz. Uhuru mücadelesi durdurulamaz.
#ToprakAşHürriyet
yürüyüşüne katıl.
Afrika
Moja! Afrika Huru! Afrika ya Kijamaa!
[Birleşik
Afrika! Özgür Afrika! Sosyalist Afrika!]
Okaka Onyango
21
Ekim 2025
Kaynak
0 Yorum:
Yorum Gönder