Varsayılanın aksine, günümüz gençliğinin belirli bir
kesiminin ruhu hâline gelmiş, Cevahirlal Nehru Üniversitesi öğrenci lideri
Kanhaiya Kumar’ın attığı “Azadi” sloganı Kaşmirli ayrılıkçıların bir hediyesi
değildir.
İlginç olan şu ki bu slogan esasında patriarkaya karşı
feministlerin attığı bir slogandır. Zaman içerisinde ünlü feminist Kamla Basin
tarafından güney Asya genelinde süren kadın hareketi dâhilinde evrimleşip
popüler hâle gelmiştir.
O kolayca akılda kalan “Azadi” sloganı ile dans edip
şarkı söylemenin tarihi 1991’de Kalküta’daki Cadavpur Üniversitesi’nde yapılan
Kadın Çalışmaları Konferansı’na dek uzanır. Hayat dolu ve büyüleyici bir isim
olan Basin, kırklı yaşlarının başında bu sloganı elinde bir davul ile birlikte
atınca, yumruklarını havaya savuran kadınlar sarmıştı etrafını. O gün yanımda
olan beş yaşındaki kızım da şarkıya kendisini kaptırmış, tüm o çocukluk yılları
boyunca bu şarkıyı söyleyip durmuştu.
Şarkının ilk sözleri Basin’e ait:
“Meri
behane maange Azaadi, meri bachhi maange Azaadi, naari ka naara Azaadi... (‘Kız
kardeşlerim özgürlük istiyor, kızım özgürlük istiyor, her kadının sloganıdır
özgürlük’)”.
Basin’in “Azadi” şiirini kadına şiddete son vermek
amacıyla tüm dünya genelinde örgütlenmiş olan Zafer Günü hareketince
başlatılmış bir kampanya dâhilinde okuduğu video şu YouTube’da mevcut.
Basin, şiiri Yeni Delhi’deki Connaught Salonu’nda da
okudu. Şiir, 14 Şubat’ta kadına karşı şiddeti protesto etmek için organize
edilen “Bir Milyar Ayakta” isimli kampanya için bir araya gelen kalabalık
tarafından hep bir ağızdan okundu.
Yetmişine giren, saçları beyazlamış bu kadının genç
sesinde, toplumun hastalıklarından kurtulmaya, özgürleşmeye dönük çağrı bir
nabız gibi atıyor hâlâ.
Telefonla yapılan bir röportajda Basin şiirin bir
kısmını okuyor: “Patriyarkadan Azadi; tüm hiyerarşilerden Azadi; bitmek
bilmeyen şiddetten Azadi; çaresiz sessizlikten Azadi.”
Şiirin kökenine dairse şunları söylüyor: “Ben ‘Meri
behane maange Azaadi’ sloganını Pakistanlı feministlerden öğrendim, sonra
doğaçlama kimi kelimeler ekledim. Neyi protesto ettiğimize bağlı olarak bu
kelimeler birçok kez değişti. Kast sistemi üzerinden yapılan ayrımcılık,
kabilelere yönelik adaletsizlikler veya kadına şiddet gibi konular üzerinden
slogan başka bir hâl aldı.”
Şarkı öylesine popüler oldu ki sol ve
adaletsizliklerden kurtulmak isteyen diğer gruplar bu şarkıyı benimsedi.
Zubaan’ın kurucusu-yayıncısı, feminist eylemci Urvanşi Butalya şiirle ilgili
şunu söylüyor: “O feminist hareketin en popüler şiirlerinden biriydi.
Sonrasında diğer gruplara da ilham verdi. Ama bizim aklımızda hep ilham veren,
feminist bir şarkı olarak kaldı.”
Başlarda kadın hareketini görmezden gelen sol bile
şarkıyı benimsedi ve içinde geçen özgürlük sloganını atar oldu.
Basin’e göre, “Şarkı sadece toplumun olumsuz
yönlerinden kurtulmakla değil, ayrıca özgürce yürümek, özgürce konuşmak,
deliler gibi dans etmek, yüksek sesle şarkılar söylemek, kendini ifade etmek,
kutlama yapmak gibi olumlu şeyler için özgürlük talep etmekle de ilgili.”
Kamla alt kıtadaki kadın hareketinde 1970’ten beri
faal, bugün Jagori ve Sangat isimli feminist gruplarla birlikte çalışıyor. O,
Pencap halk ezgileri üzerine yazılmış, kadın yürüyüşlerinde kullanılan sözlere
önemli katkılar yapmış bir isim. Bu ezgilerden biri “Todh todh ke bandhano
ko dekho behane aati hain (Prangaları kır ki kız kardeşlerin dışarı
çıksın)” diğeri de “Dariya ki kasam, maujon ki kasam, yeh taana-baana
badlega (O nehirlere o dalgalara yemin olsun ki her şey değişecek)”.
Kamla bugün bir yandan Delhi’de bir yandan da
Himaçal’daki Daramşala’da kentli ve köylü kadınlarla birlikte çalışmalar
yaparak geçiriyor ömrünü.
Nirupama Dutt
5 Mart 2016
Kaynak
0 Yorum:
Yorum Gönder