Paris Komünü, özü itibarıyla sosyalist yönetim
noktasında ilk büyük ölçekli deneydir. 18 Mart 1871’de düzenli Fransız
ordusunun kaçmasıyla radikal işçiler ve zanaatkârlar şehrin kontrolünü ele
geçirmek için Ulusal Muhafızlar içerisinde örgütlendiler. Günler sonra Komün
için seçim yapıldı, hemen ardından da işçilerin işyerlerine ve işletmelere el
koydukları ve bunların işçiler eliyle idare edilecekleri duyuruldu, ölüm cezası
ve zorunlu askerlik hizmeti kaldırıldı, din ve devletin ayrılması hükme
bağlandı, sosyal güvenlik ve emeklilik maaşları gibi alanlarda ilk çalışmalar
gerçekleştirildi. Her gün sıradan emekçiler şehrin yönetilmesi ile ilgili
olarak devrimci ve demokratik kimi yeni yollar geliştirdiler.
Bu yollardan biri de sanat alanına yönelik tümüyle
farklı yaklaşım sergilenmesiyle alakalı idi. 15 Nisan’da aralarında ünlü ressam
Gustave Courbet’nin, Enternasyonal Marşı’nın sözlerinin yazarı Eugène
Pottier’nin de bulunduğu Parisli sanatçılar, ressamlar, heykeltıraşlar ve takı
tasarımcıları bu yaklaşımın ne olması gerektiğine dair önerilerini sunmak ve bu
konuda tartışma yürütmek için bir araya geldiler.
Öneriler dolambaçsız bir yoldan aktarılıyordu: sanatın
kontrolü sanatçılarda olacak, sanat ve kültür bir hak olarak görülecekti. Her
şeyin ötesinde bu sanatçılar sanatın sadece devletin ve zenginlerin eğlencesine
dönüşmesini sorguladılar. Bu isimlerin teşkil ettiği federasyon, herkesin
güzellik içerisinde yaşama ve çalışmasının bir hak olduğunu ısrarla vurguladı. Communal Luxury: The Political Imaginary of the Paris
Commune [“Komünal Zevk: Paris Komünü’nün Politik Muhayyilesi”] isimli
çalışmanın yazarı Kristin Ross bu talebin önemini şu şekilde ifade ediyor:
“Söz konusu talep, ufak, hatta ‘süs niyetine’ dile
getirilmiş bir talepmiş gibi geliyor kulağa. Oysa bu talep esasında bizim
sadece sanatla değil, emek süreçleriyle, toplumsal ilişkilerle, doğayla ve
içinde yaşadığımız çevreyle ilişkimizin tümüyle yeniden yapılandırılmasını şart
koşuyor. […] Burada sanat ve güzellik kamusallaştırılıyor, tümüyle gündelik
hayatla bütünleştiriliyor ve tiksindirici milliyetçi anıtsallığın merkezinden
çıkartılıyor ve özel salonlarda kapalı bir şey olmaktan çıkıyor.”
Aşağıdaki metin, Komün’ün günlük haberlerinden ve
gazetelerinden alındı. İsmi geçen sanatçıların manifestosunu ihtiva ediyor. Bu,
bildiğimiz kadarıyla Paris Sanatçılar Federasyonu manifestosunun eldeki ilk
kapsamlı İngilizce tercümesi. Red Wedge,
manifestoyu gündelik hayatta sanatın oynadığı rolü yeniden tefekkür etmek ve
radikal tarihi yeniden keşfetmek amacıyla yayınlıyor. -Editörler
* * *
Sanatçılar Meclisi
Bay Courbet’nin dün saat ikide Komün’ün izniyle bir
araya getirdiği sanatçıların toplantısı Tıp Okulu’nun büyük amfisinde
gerçekleştirildi. Amfi ağzına kadar doluydu, tüm sanat dalları fazlasıyla
temsil edildi. Ressamlar arasında Messrs Feyen-Perrin ve Héreau;
heykeltıraşlardan Messrs Moulin ve Delaplanche’ı gördük; karikatürcüler
Bertall’ı göndermişti; gravürcüleri Bay Michelin, eleştirmenleri Bay Philippe
Burty temsil ediyordu, toplantıda birçok mimar ve takı tasarımcısı da vardı.
Meclis dört yüzü aşkın insandan oluşuyordu.
Başkanlığını Bay Courbet yaptı, yardımcıları Messrs
Moulin ve Pottier’di. Pottier ilk olarak hazırlık komitesinin hazırladığı,
kendisinin bizzat gözden geçirdiği raporu okudu. Bu hayli ilginç belge, günümüz
sanatının ihtiyaçları ve hedeflerine dair derinlikli kimi değerlendirmeleri
içeriyordu.
Kendi çıkarlarını yönetme meselesi sadece sanatçılara
tevdi ediliyor.
Alt komitenin hazırladığı raporun ruhuna hâkim olan
işte bu fikir. Paris’te çalışma yürüten tüm isimleri bir araya getiren bir
Paris sanatçıları federasyonu kurulması üzerinde duruluyor.
* * *
Paris Sanatçıları Federasyonu
Komünal Cumhuriyet’in ilkelerine bağlı olan Parisli
sanatçılar bir federasyon kurdular.
Sanatsal idrake sahip herkesi şu esaslar üzerinden bir
araya getiriyor:
“Sanatın ücretsiz yayılımı, tüm hükümet denetiminden
ve tüm imtiyazlardan azade olması”.
“Federasyonun tüm üyeleri arasında haklar konusunda
eşitlik.”
“Sanatçıların genel oy hakkını kullanarak seçeceği bir
komitenin teşkil edilmesi üzerinden, herkesin bağımsızlığının ve haysiyetinin
koruma altına alınması.” Bu komite dayanışma bağlarını güçlendirmiş, eylem
birliğini sağlamıştır.
Komitenin Bileşimi
Komite farklı sanat dallarını temsil eden 47 üyeden
oluşuyor:
Bu isimler, liste sistemi ve gizli oylama üzerinden
belirlendi.
İster çalışmalarının sahip olduğu şöhret, ister sergi
kartı, isterse iki destekçi sanatçıdan alınacak yazılı bir tasdik belgesi
üzerinden sanatçı olduğunu ispatlayan, her iki cinsiyetten yurttaşlar, oylamaya
katılma hakkını elde etmişlerdir.
Komite üyeleri bir yıllığına seçilmiştir.
Yetki süresinin sona ermesi durumunda komitenin gizli
oylama üzerinden belirlediği on beş üye bir sonraki yıl boyunca görevde
kalacak; diğer otuz iki üye başka isimlerle değiştirilecektir.
Hâlihazırda üyelikleri süren isimler, bir yıllık
aranın sonunda yeniden seçilebileceklerdir.
Azletme hakkı, görevini yerine getirmeyen üyeye karşı
uygulanabilir. Azletme işlemi, ancak bu konudaki talep dillendirildikten bir ay
sonra gerçekleştirilebilir, genel mecliste oya sunulursa, oy kullananların üçte
iki çoğunluğu esas alınacaktır.
Yetkinin Belirlenmesi
Sanatçıların teşkil ettiği sanat dünyası idaresinin
görevleri:
Geçmişin değerlerini korumak;
Bugüne ait tüm unsurları uygulamak ve aydınlatmak;
Geleceği eğitim yoluyla kurmak.
Anıtlar, müzeler.
Sanatsal açıdan anıtlar, müzeler ve Paris’te bulunan
sanat çalışmalarını içeren galerilerin, koleksiyonların ve kütüphanelerin
bulunduğu, , özel kişilere ait kurumlar koruma ve denetleme görevi ifa edecek
olan komiteye tevdi edilmiştir.
Komite bunları kurma, koruma ve uyarlama işlerini
üstlenecek, plan, envanter, endeks ve katalog çalışmalarını yürütecektir.
Komite, çalışmaları teşvik etmek ve ziyaretçilerin
merakını gidermek amacıyla bu eserleri kamunun hizmetine sunacaktır.
Komite, binaların korunması ile ilgili gelişmeleri,
mevcut hâllerini kayıt altına alacak, acilen yapılması gereken tamir işlerini
gerçekleştirecek ve çalışmalarla alakalı, sıkça yapılan değerlendirmeleri
Komün’e sunacaktır.
Gerekli beceri ve ahlak sorgusunu yaptıktan sonra
komite idareciler, bir sekreter, arşivciler ve bekçiler atayacak, böylelikle
sonrasında ele alınacak olan, sergiler ve bu kurumların hizmetle alakalı
ihtiyaçlarının giderilmesini güvence altına alacaktır.
Sergiler
Komite, Paris’te gerçekleştirilecek komünal, ulusal ve
uluslararası sergileri organize edecektir.
Paris’te gerçekleştirilmeyen ulusal ve uluslararası
sergiler konusunda komite Parisli sanatçıların çıkarlarından sorumlu olacak bir
komisyon görevlendirecektir.
Komite, sadece yazarların imzasını taşıyan eserleri,
özgün yaratımları veya resimler üzerinden yapılan gravür çalışmaları gibi bir
sanat dalından diğerine gerçekleştirilen aktarma çalışmaları vb. kabul
edecektir.
Komite, gerçek yaratıcı yerine editörünün veya
imalatçısının adını yazan tüm kâr amaçlı sergileri kesin olarak reddeder.
Komite asla ödül almaz.
Komün eliyle ısmarlanmış olağan çalışmalar tüm
sergicilerin seçim yoluyla belirleyeceği sanatçılar arasında dağıtılacaktır.
Olağandışı çalışmalar ise yarışma üzerinden
belirlenecektir.
Eğitim
Komite, komüne bağlı ilkokullarda ve meslek
okullarında çizim ve modelleme eğitimine nezaret edecektir. Bu okullara
öğretmen atamaları yarışma yoluyla gerçekleştirilecektir; komite ilgi çeken,
mantıklı yöntemlerin uygulanmasını teşvik eder; modellerin onayını komite
verir; yüksek bir ruhun açığa çıktığı konu başlıklarını belirler, Komün adına
tamamlanması gereken çalışmalar gerçekleştirir.
Komite, yüksek eğitim için büyük salonlar inşa
edilmesi konusunda teşvikte bulunur, estetik, tarih ve sanat felsefesi için
konferanslar düzenlenmesini sağlar.
Tanıtım
Komite, Officiel des arts adında tanıtım amaçlı
bir yayın çıkartır.
Komitenin kontrolü ve sorumluluğunda olmak şartıyla bu
dergi sanat dünyası ile ilgili olaylara ve sanatçılara dair bilgilere yer
verir.
Dergi, komitenin çalışmalarını, toplantı
tutanaklarını, gelir-gider bütçesini ve gerekli talimatlara temel teşkil edecek
ve bunların hazırlanmasını sağlayacak tüm istatistik faaliyetlerini yayınlar.
Estetikle ilgili makalelere tahsis edilmiş olan yazın
bölümü, tüm görüşler ve tüm sistemler karşısında tarafsız olacaktır.
İlerici, bağımsız, haysiyetli ve samimi bir yayın
olarak Officiel des arts yeniden doğuşumuzun en ciddi ifadesi
olacaktır.
Hakem Kararları
Sanatla ilgili olarak gündeme gelen, tartışmalara yol
açan tüm ihtilaflı hususlar ilgili tarafların (sanatçıların veya başkalarının)
ricası üzerine uzlaştırıcı hakemler atanacaktır.
İlke ve genel çıkar gibi konularda komite hakem kurulu
olarak iş görecek ve verdiği kararlar Officiel des arts’ta yer alacaktır.
Bireysel İnisiyatif
Komite, bütün yurttaşları, tüm önerilerini,
projelerini, raporlarını ve sanatın ilerlemesini, sanatçıların ahlakî ve
entelektüel özgürleşmesini veya bir hedef olarak kendi grubunun maddî
ilerlemesini sağlayacak görüşlerini iletmeye davet eder.
Komite, bu sürecin hesabını Komün’e verir ve
uygulanabilir bulduğu her şeyle alakalı işbirliğine gider ve ahlakî desteğini
sunar.
Komite, devam eden tüm girişimlere dair onay verme
noktasında kamuoyuna çağrıda bulunur, Officiel des arts’ın tanıtımı için
halkın önerilerini alır.
Son olarak, sanat eserlerinin kalem, söz, yazı
yoluyla, halkın eliyle yeniden üretilmesi, zeki ve yüksek duygulara ulaştıran,
Fransa’nın birçok mütevazı köyünde bulunan meclis binalarında, bol miktarda
sergilenen görüntüler üzerinden komite, yeniden doğuşumuz için çalışacak,
komünal zenginliğin oluşması için uğraşacak, geleceğin ve Evrensel
Cumhuriyet’in ihtişamı uğrunda mücadele edecektir.
G. COURBET, MOULINET, STEPHEN MARTIN, ALEXANDRE
JOUSSE, ROSZEZENCH, TRICHON, DALOU, JULES HÉREAU, C. CHABERT, H. DUBOIS, A.
FALEYNIÈRE, EUGÈNE POTTIER, PERRIN, A. MOUILLIARD.
Fransızcadan çeviren: Jeff Skinner
Kaynak
[Sanatçılar Federasyonu, Paris Komünü süresince
sanatın rolünün yeniden değerlendirmeye tabi tutulması amacıyla Nisan 1871’de
bir araya gelmiş olan, sanatçılardan, heykeltıraşlardan ve takı
tasarımcılarından meydana gelen radikal grubun adıdır.]
0 Yorum:
Yorum Gönder