1921’de
İngiltere-İrlanda Savaşı’nın son ermesi sonrası İrlanda bölündü. Aynı dönemde
Büyük Britanya Komünist Partisi de kuruldu. Parti İrlanda’nın birliğini savundu.
1969’dan itibaren de Britanya’nın Kuzey İrlanda’daki askerî ve politik
varlığının son bulmasını talep etti. Özgür ve bağımsız İrlanda’yla ilgili söz
konusu destek, kaynağını Komünist Enternasyonal’in konumundan alıyordu. Enternasyonal,
dünya genelinde tüm sömürge ve yarı sömürge halkların ulusal kurtuluş
mücadelelerini destekliyor, Lenin’in sömürgelerdeki devrimlerin Batı’da
devrimlerin fitilini tutuşturacağına dair varsayımına bağlı hareket ediyordu. Lenin’in
1914’te Britanya işçi sınıfı ile ilgili yaptığı tespit şu şekildeydi: “İngiliz
işçi sınıfı İrlanda İngiliz boyunduruğundan kurtulana dek asla özgür
olamayacak.”[1]
İki
Savaş Arası Dönemde BBKP ve İrlanda
Büyük
Britanya Komünist Partisi çok sayıda İrlandalı üyeye sahipti ve İrlanda’daki
komünist hareketle sıkı bağlar kurmuştu. Bu gerçeğe karşın kimi zaman gerilen
ilişkiler karşısında İrlandalı komünistler çoğunlukla kardeş partilerinin
kendilerine gölge ettiğine dair düşünceler geliştirdiler ve Moskova’nın
kendilerinin BBKP liderliğine boyun eğmeleri gerektiği kanaatinde olduğunu
düşündüler. İki savaş arası dönemde bir dizi farklı örgüt kuran İrlandalı
komünistler 1933’te İrlanda Komünist Partisi’ni kurdular. Bolşevik tarzı
benimseyen parti Britanya’ya karşı geniş sömürgecilik karşıtı cephe ile
Britanyalı ve Cosgrave ile De Valera gibi İrlandalı ajanlara karşı daha geniş
bir cephe kurma arasında sürekli bocalayıp durdular.[2] İrlanda Komünist
Partisi ve önceki biçimleri (1933’e dek iki örgüte üye olmak yasak olmasına
karşın) Soar Éire [Özgür İrlanda] ve IRA’deki solcu Cumhuriyetçilerin kazanılması
için çabaladı. IRA 1934 konferansında açığa çıktığı biçimiyle, solcu
Cumhuriyetçiliğin ayrışmasına tanıklık etti.[3] Buna tepki olarak BBKP Labour Monthly isimli dergisi
aracılığıyla IRA’in “küçük burjuva liderliği”ni eleştirdi ve onun De Valera
hükümetine karşı mücadele başlatmak konusunda isteksiz olduğunu söyledi.[4]
Ancak otuzlu yıllarda BBKP IRA’i geniş anti-faşist Halk Cephesi’nin parçası
olarak kabul etti. Bu dönemde eski IRA’lilerin bir bölümü İspanya İç Savaşı’na
katıldı.[5]
Britanya’daki
muadiline kıyasla İrlanda Komünist Partisi Halk Cephesi siyasetinin tatbik
edildiği dönemde ve İkinci Dünya Savaşı sırasında nispeten daha küçüktü. Bu nedenle
kendisini feshetmeye karar verdi. Bu karar o dönem ülkede İrlanda’nın tarafsız
yaklaşımları uyarınca alındı. Gene de altı ülkede varlığını sürdüren üyeler
1970’e dek ayakta kalan Kuzey İrlanda Komünist Partisi çatısı altında
faaliyetlerine devam ettiler. İrlanda Komünist Partisi ise 1948’de İrlanda
Özgür Devleti İrlanda İşçileri Birliği olarak yeniden kuruldu. Bu parti 1962’de
İrlanda İşçi Partisi’ne dönüştü. Söz konusu yapı 1970’te Kuzey İrlanda Komünist
Partisi’ni de içerecek biçimde, İKP çatısı altında yeniden birleşti.
BBKP
üyesi C. Desmond Greaves 1938’de Connolly Derneği’nin kurulmasına katkı sundu. Derneğin
amacı, Britanya’daki işçi hareketi içerisinde İrlanda Cumhuriyetçiliğinin
yaygınlaşmasını sağlamaktı. Kevin Morgan, Gidon Cohen ve Andrew Flinn’in
tespitine göre, Connolly Derneği “komünist bir yöne sahip sosyalist
cumhuriyetçilik için gerekli araç işlevi gördü ve yerleşik komünist parti
yapıları ile herhangi bir gerilime tanıklık etmedi.”[6] Aylık Irish Democrat dergisini çıkartan dernek
İrlanda’daki cumhuriyetçi hareket ve IRA ile simbiyotik bir ilişkiye sahipti.
Parti basınına inanırmış gibi yapan kesimlerle pek ilişkisi yoktu. Dernek daha
çok sendikalara vurgu yapıyordu. 1955 tarihli tüzüğüne göre derneğin amaç ve
hedefleri şu şekildeydi:
Britanya’da
ikamet eden kadın ve erkekleri kendi çıkarlarını savunmaları doğrultusunda Britanya
işçi sınıfı hareketi ile birlikte yürütülecek birleşik bir mücadele dâhilinde
örgütlemek.
(a)
İrlandalıların birleşik bağımsız cumhuriyet mücadelesine destek toplamak ve
Britanya emperyalizminin önlerine çıkarttığı tüm engelleri kaldırmak için
mücadele etmek.[7]
IRA’in
askerî mücadeleye başvuran yolundan farklı olarak Connolly Derneği amaç ve
hedeflerine şu taktikler üzerinden ulaşmak niyetindeydi:
(a)
Britanya’daki örgütlü işçi sınıfı ve demokratik hareket içerisinde çoğunluğun
desteğini kazanmak.
(b)
İşçi hareketinin birliği ve güçlenmesi, bilhassa Britanyalı ve İrlandalı
işçilerin birliği için çalışmak.
(f)
Ortak meselelerle ilgili olarak diğer örgütlerle işbirliğine gitmek ve karar
verilmesi hâlinde uygun kurumlarla bağ kurmak veya bağ kurma taleplerini kabul
etmek.[8]
Connolly Derneği (ve BBKP) üyeleri IRA ile bilhassa
Wolfe Tone Derneği[9] üzerinden belirli bağlara sahipse de derneğin ve partinin
bağ kurduğu esas olarak iki örgüt mevcuttu: Ulusal İnsan Hakları Konseyi (NCCL)
ve Sömürgelerin Özgürlüğü Hareketi (MCF).[10]
Evan
Smith
Dipnotlar
[1] V.I. Lenin, ‘The Right of Nations to
Self-Determination’, Marxists Internet Archive, (erişim
tarihi: 6 Ocak 2015).
[2] Letter of Anglo-American
Secretariat to Ireland RE: elections (7 Ocak 1932), Comintern Archives, RGASPI
495/89/75/1. Aktaran: David Convery, ‘Internationalism or Paternalism?
Relations Between British and Irish Communists, 1920-1941’ (yakında çıkacak).
[3]
Bkz. Richard English, ‘Socialism and Republican Schism in Ireland: The
Emergence of the Republican Congress in 1934’, Irish Historical Studies, 27/105 (Mayıs 1990) s. 48-65. Akt.: Convery,
‘Internationalism or Paternalism?’
[4]
Jim Shields, ‘The Republican Congress and Ireland’s Fight’, Labour Monthly (Kasım 1934) s. 687.
[5]
David Convery, ‘Revolutionary Internationalists: Irish Emigrants in the Spanish
Civil War’, Mícheál Ó hAodha & Máirtín Ó Catháin, New Perspectives on the Irish Abroad: The Silent People? İçinde (Lanham,
MA: Lexington Books 2014) s. 131-144.
[6]
Kevin Morgan, Gidon Cohen & Andrew Flinn, Communists and British Society 1920-1991 (Londra: Rivers Oram Press,
2007) s. 201.
[7]
Connolly Association, What is the
Connolly Association? Constitution and Explanation (Derby: Connolly
Association, 1963) s. 1.
[8]
Connolly Association, What is the
Connolly Association?, s. 2.
[9]
Kenneth Sheehy, ‘In the Shadow of Gunmen: The Wolfe Tone Society, 1963-1969’, yayınlanmamış makale (erişim tarihi: 30
Kasım 2016).
[10]
Connolly Association, What is the
Connolly Association?, s. 14.
BBKP
hem Ulusal İnsan Hakları Konseyi (NCCL) ile hem de Sömürgelerin Özgürlüğü
Hareketi (MCF) ile sıkı ilişkilere sahipti. Hatta partinin kimi üyeleri her iki
örgütün önemli konumlarında bulunuyordu. Bkz. Christopher Moores, ‘From Civil
Liberties to Human Rights? British Civil Liberties Activism and Universal Human
Rights’, Contemporary European History,
21/2 (Mayıs 2012) s. 179-181; Josiah Brownell, ‘The Taint of Communism: The
Movement for Colonial Freedom, the Labour Party, and the Communist Party of
Great Britain, 1954-70’, Canadian Journal
of History, Güz 2007, s. 235-258.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder