Sivil
itaatsizliğe ve şiddet dışı siyasete bağlılığı hayatının ana ilkesi yapmış biri
olarak Gandhi, üst düzey bir İngiliz polis memurunu öldürmekle suçlanıp hapsi
atılan Bhagat Singh [28 Eylül 1907-23 Mart 1931] ve yoldaşlarına verilen idam
cezasının iptali için Hindistan Genel Valisi Lord Irwin’e baskı uygulamış bir
isimdi. Gandhi, Singh ve yoldaşlarının eylemine onay vermiyordu ama ceza
indirimi için valiyle çeşitli görüşmeler yaptı. Vali, Gandhi ile samimi bir
ilişki kurdu ve karakterinden ötürü onu el üstünde tuttu. Gandhi de açık
yürekliliği ve iyi niyetinden ötürü Irwin’e saygı gösterdi. Bhagat Singh ile
ilgili tarih çalışmalarında sıklıkla tanık olduğumuz, Gandhi ve Irwin’in ölüm
cezasını iptal etme konusunda ellerinden geleni yapmadıklarını söyleyen yaygın
anlayışın aksine, şu tespiti yapmak gerekiyor: Singh ve yoldaşlarının meselesi,
Irwin ve Gandhi’nin boyunu aşan bir meseleydi, zira bu iki isim, dilediklerini
yapacak ölçüde özgür ve bağımsız kişiler değillerdi. Gandhi ve Irwin,
ülkelerinde faal olan, Britanya İmparatorluğu’nun tesis ettiği sistem dâhilinde
hareket etmek zorundaydı.
Gandhi,
şiddet eylemlerini eleştiren bir isimdi. Bu tür eylemlere tümden karşıydı. Bir
birey veya politik parti şiddet araçlarını benimsediğinde, hemen onun karşısına
dikiliyordu. Tam da bu sebeple Bhagat Singh ve yoldaşlarını “yanlış yola sapmış
gençler” olarak görüyor ve onların Hindistan’ın bağımsızlık mücadelesine ve
davaya büyük bir zarar verdiğini düşünüyordu. Ahlâkî ve pragmatik düzlemde
Gandhi, Bhagat ve yoldaşlarını eleştiriyordu. Gandhi’yi eleştirenlerse, onun
Singh ve yoldaşlarının ölüm cezasının iptalini Irwin’le yapılacak anlaşmanın
imzalanması için bir şart olarak öne sürebileceğini söylediler. Lâkin
Gandhi’nin bunu yapması mümkün değildi, zira ahlâkına aykırıydı, aynı zamanda
Hindistan Ulusal Kongre Partisi’nin siyaseti ile çelişecek bir girişim olurdu.
Genel Vali ile imzalanan ateşkese son vermesi ve idam cezasının iptali için
hükümete baskı uygulaması pek mümkün değildi. Tabii öte yandan Gandhi, idam
cezasının ilkesel olarak kaldırılması için halk desteği toplamak adına bir
yürüyüş de tertipleyebilirdi.
İdam
cezası, bugün ABD, Çin, Britanya ve Hindistan’da hâlen daha yürürlükte. Fakat
Singh’in eylemini bu kategoriye sokmak pek mümkün değil. Gandhi, neden idam
cezasının kaldırılması yönünde talepte bulunmadı? Örneğin bu vakada Singh ve
yoldaşlarına müebbet hapis verilebilir, bu insanlar, Hindistan’ın
bağımsızlığına kavuşacağı 15 Ağustos 1947’de gününde özgür olabilirlerdi.
Bazı
tarihçiler ve yazarlar, Bhagat Singh’in sadık bir Marksist olduğunu
söylüyorlar. Onunla yakın ilişki içerisinde olan Sohan Singh Josh, Bhagat
Singh’in Marksist ideallere bağlı, kendini yetiştirmiş bir komünist olduğunu
söylüyor. “Bhagat Singh: Bir Devrimcinin Biyografisi ve Mirası” isimli
makalesinde K. N. Panikkar, Bhagat Singh’i “Marksizmden beslenmiş bir devrimci
harekete öncülük eden ilk Marksist-Leninistlerden biri” olarak takdim
ediyor.[1] Yayına D. N. Gupta tarafından hazırlanan Bhagat Singh: Seçme
Konuşmalar ve Yazılar isimli kitabın önsüzünü kaleme alan Bipan Chandra ise
Bhagat Singh’in Marksist olma sürecine girmiş bir devrimci olduğunu söylüyor ve
“onun pek Marksist olmadığını ama süreç içerisinde Marksist olmayı bildiğini”
iddia ediyor.[2] Komünist Parti genel sekreterliği yapmış bir isim olan Ajoy
Ghosh, ömrünün son aşamasında Bhagat Singh'in sosyalizme ilgisinin daha da
arttığını ama onun bir Marksist olduğunu iddia etmenin abartılı olacağını, öte
yandan onun Hindistan’da faal olan Britanya hükümetine karşı tekil ve kolektif
olarak silâhlı eyleme girişmenin zaruri olduğunu düşünmeye başladığını
söylüyor.
Solcu
tarihçilerin yazılarında Bhagat Singh, Marksçı gömleği giymiş biri olarak
takdim ediliyor. Bana kalırsa, hassas ve zeki bir genç olarak Bhagat Singh,
Marksizmle daha çok direniş hareketinin askıya alınması sonrası ilgileniyor ki
bu da ömrünün son aşamasına denk düşüyor. Fakat o dönemden önce ona birçok şey
etki etti. 1913’te kurulup 1919’da dağılan Sih partisi Ghadar Partisi’nden,
Hindu reform hareketi Arya Samaj [Asil Toplum] hareketinden ve Sih hareketi
Babbar Akali hareketinden etkilendi. Politik görüşünü birçok önemli isim
şekillendirdi ve eylemleri noktasında onu teşvik etti. Arya Samaj hareketine
mensup devrimci bir aileden gelen Bhagat Singh Marksizme meyilli bir Ghadarcı
ekibin içinde yaşadı. Onun dini hürriyet, şiarı “Yaşasın Devrim” [İnkilab
Zindabad], hedefi sosyalizmdi.
V. N. Datta
[Kaynak:
Gandhi and Bhagat Singh, Rupa. Co., 2008.]
Dipnotlar:
[1] K. N. Panikkar, Frontline, Cilt. 24, Sayı. 21, s. 6-7, 12, 2 Kasım
2007, Yeni Delhi.
[2]
D.N. Gupta, Bhagat Singh: Selected Speeches and Writings, Yeni Delhi,
2007, s. vii-viii.
Ek Okuma:
Bhagat Singh
Telgraf
0 Yorum:
Yorum Gönder