Ekonomik Durum ve Devrim

Şu gerçek üzerine bıkıp usanmadan tefekkür etmek gerekiyor:

Politik sözlükçemizin en önemli terimlerinden olan “Devrim”, astronomiden alınmış olan bir kelime ve bu kelime, kendi yörüngesinde yol alan bir gezegenin hareketini ifade ediyor.

Bir de “Konjonktür” terimi var.

Politik kategorilerin yerini ekonomik kategorilerin aldığı genel eğilimin hüküm sürdüğü günümüz koşullarında “Devrim”in yerini alan bu terim de astronomi kaynaklı. Bu terimin kökenine dikkatlerimizi ilkin Kıyaslamalı Edebiyat Profesörü Davide Stimilli çekmişti.

“Ekonomik faaliyetin kısa süre devam eden belirli bir dönem boyunca devam ettiği ekonomik döngünün belirli bir aşaması”nı ifade eden “Konjonktür” terimi, aslında belirli bir momentte birkaç yıldızın konumlarının çakışmasını ifade eden “Kavuşum” [conjunction] teriminin değişmiş hâli.

Davide Stimilli çalışmasında, Aby Warburg’un La divinazione antica pagana in testi e immagini dell’età di Lutero [“Luther Çağına Ait Metin ve Resimlerde Antik Pagan Falcılığı”] başlıklı makalesinden alıntı yapıyor. Bu çalışmada kavuşum ve devrim birlikte ele alınıyor:

“Bu türden kavuşumlar, ancak devrim denilen geniş zaman çakışımlarında gerçekleşebilir. Dikkatle planlanmış bir sistemde büyük ve azami kavuşumlar ayrışır. Satürn, Jüpiter ve Mars gibi büyük gezegenlerin buluşmasına bağlı olarak bu tür kavuşumlar, en tehlikeli olan kavuşumlardır.”

Kavuşumlar ne kadar çok gerçekleşirse o kadar çok ürkütücü olgular meydana çıkar. En elverişli özelliklere sahip gezegen en kötüsüne yol açsa bile bu sonuç değişmez.

Asıl önemli olan husus şudur: Auguste Blanqui gibi tüm beklentileri konusunda hayal kırıklığına uğramış bir devrimci, hayatının sonunda insanlık tarihinin yıldızların hareketi gibi kendisini ebediyen tekrarladığını, aynı temsillerde ilanihaye dil bulduğunu idrak etmiştir.

Bugün tam da bu türden bir gerçeklik meydana gelmektedir: nitelik itibarıyla tesadüfi ve keyfi olan bir ekonomik konjonktür, o korkunç hâkimiyetini tüm toplumsal hayat üzerinde kurmaya çalışmaktadır.

Demek ki bugün hayırlı olan, politika ile yıldızlar arasındaki bağı kayıtsız şartsız kopartmak, astronomik kaderle devrimi, zorunlulukla ekonomik konjonktürü, doğa bilimleriyle politikayı birbirine bağladığı iddiasında olan bağı her yüzde kesip atmaktır.

Politika, ekonominin yasalarında veya gök kubbede kayıtlı bir şey değildir: Politika, zayıf ellerimize bağlı olan bir pratiktir. Dolayısıyla, bize lazım gelen, o zayıf elleri konjonktürde ve devrimde mahpus eden her türden kurguyu redde tabi tutacak fikri bir berraklıktır.

Giorgio Agamben
15 Ocak 2025
Kaynak