Kapitalizm Sömürgelerde Güçsüz Bırakılmalı

İran Komünist Partisi delegesi Kerim Nikbin’in Komintern’in dördüncü kongresinde doğu sorunu başlıklı oturumda yaptığı konuşma:

 

Yoldaşlar, İran’daki durumu aktarmadan önce şu hususu belirtmenin gerekli olduğunu düşünüyorum: bugüne dek sömürge ülkelere ve Doğu’ya çok az ilgi gösterilmiştir.

Komünist Enternasyonal’in ikinci kongresinde alınan kararda sömürge ülkelerin kurtuluşunun o sömürgeleri elinde bulunduran, büyük güce sahip ülkelerdeki komünist partilerin desteğine ihtiyaç duyduğu, bu ülkelerde komünist partilerin kurulabileceği açık bir biçimde beyan edilmişti. Fakat bu karar, kâğıt üzerinde kaldı. Batı’daki komünist partiler, manevi destek sunmayı bırakalım, Doğu sorununa çok az ilgi gösterdiler. Dördüncü kongrenin bugünkü oturumu da buna şahittir.

Kapitalist düzenin ortadan kaldırılmasında Doğu sorununun önemli bir rol oynadığına hiç şüphe yok. Kapitalist düzenden kurtulmak için bizim kapitalizmi besleyen besin maddelerinin akışının gerçekleştiği kanalları tıkamamız gerekiyor. Kapitalizm, sömürgelerde güçsüz bırakılmalı.

İran’a gelince, bu ülke, bugün ataerkil kabilecilikten kapitalizme geçiş aşamasında. İran’da otoritenin birden fazla kaynağı mevcut. Komünist parti, sadece ülkedeki feodal ağalarla değil, ayrıca emperyalistlerle de mücadele etmek zorunda. Mücadele edilmesi gereken en önemli emperyalist güçse feodal ağalarla ittifak kurmuş, onların en önemli müttefiki olarak hareket eden ve İran’ın kapitalist düzene geçmesine mani olan İngiltere.

Dünya sanayisinin girdiği krizin somut bir yansıması da kapitalistlerin İran pazarından istifade edemiyor oluşuydu. Sonuçta ülkedeki sanayi gelişmeye başladı. Bunun yanında, işçi sınıfı da gelişti. Birkaç faktöre bağlı olarak şu an ülkede bin kadar üyesi bulunan İran Komünist Partisi, örgütlenme imkânı buldu. Buna ek olarak ülkede sendikalar da gelişti. Toplamda bu sendikaların 15.000 kadar üyesi var. Bu üyelerin 12.000’i başkent Tahran’da.

İran’da kitleleri partiye katı bir parti anlayışı üzerinden örgütleyemeyiz. Bu, doğru olmaz. Örgüt, sadece oldukça sağlıklı unsurlardan oluşan, ağırlıklı kısmı işçi olan bir çekirdekten müteşekkil. Buna ek olarak bir de partinin nüfuzu altında olan sendikalar var. Parti, sendikalara politik olarak öncülük ediyor, onların çalışma sürecine etkide bulunuyor.

Çok sayıda sendika kuruldu, dolayısıyla, artık partinin hepsini birden kucaklaması mümkün değil. Partinin ulaştığı gücün seviyesini anlamak için geçen yıl içerisinde yapılan birçok greve partinin öncülük ettiği gerçeğine bakmak kâfi gelecektir. Bu grevlerin on kadarı zaferle neticelendi.

Gazetemizden, basın faaliyetimizden de söz etmeden geçmeyelim. Tahran’da iki gazetemiz var. Bunlar, İran’da halktan ciddi destek görüyor. Hem okur sayısı hem de baskı sayısı açısından diğer birçok gazeteyi geride bırakıyor.

Parti, emperyalistlere karşı genel bir antiemperyalist ittifak kurmaya çalışıyor. Bu amaç doğrultusunda parti, tüm milli ve demokratik örgütlerin temsilcilerini içerecek bir demokrasi bloğu oluşturulması önerisinde bulundu. Bu bloğa İran Komünist Partisi öncülük ediyor.

İran Komünist Partisi, burjuva partilerinden bile güçlü olduğunu ispatladı. Öyle ki demokratik bir programa sahip olan, sözde sosyal demokratlar gibi burjuva partileri bile bizimle blok oluşturmak istiyor.

Şu tespiti yapmak mümkün: İran’da partinin yakın gelecekte elde edileceği başarı için gerekli önkoşullar mevcut. Ülkede çok sayıda proleterin çalıştığı sanayi bölgeleri oluşmuş durumda. Bu noktada ülkenin güneyi ve kuzeyindeki limanlarda çalışan işçileri, ayrıca İngilizlere ait petrol kuyularının bulunduğu güney bölgelerindeki işçileri örnek gösterebiliriz. Buralarda çalışan İranlı işçi sayısı kırk bini buluyor. Ayrıca tarihinde ilk kez İran 1 Mayıs kutladı. Sadece yürüyüşler gerçekleştirilmedi ayrıca işçiler o gün greve gittiler. Tüm sektördeki işçiler grev yapmadılar, sadece dizgiciler greve çıktılar. Tüm bu olgular bize, İran Komünist Partisi’nin tümüyle olgunlaştığını ve komünizm için mücadele aşamasına girdiğini gösteriyor.

Kerim Nikbin
23 Kasım 1922

[Kaynak: Toward the United Front: Proceedings of the Fourth Congress of the Communist International, 1922, Yayına Hz.: ve Çeviren: John Riddell, Brill, 2012, s. 726-727.]