Tüm Onurlu İnsanlar

Amerika’yla bağlantılı Alman şirketleri, Hitler’in ve Nazilerin iktidara geliş sürecinin finanse edilmesinde öncü rol oynadılar. Ayrıca Atlas Okyanusu’nun iki tarafındaki sanayi devleri arasında imza edilen anlaşmalar, Almanya’nın stratejik önemi haiz hammaddelere ve teknolojilere erişmesini sağlarken, öte yandan, müttefik ülkelerin bunlara erişim imkânlarını kısıtladı.

İkinci Dünya Savaşı süresince Alman ve Amerikan şirketleri arasında kurulan ilişkiler, esasen adalet bakanlığına bağlı Tekelleşmeyle Mücadele Birimi Ekonomik Savaş Bölümü üzerinden kuruldu. Başkanlığını James Stewart Martin’in yaptığı bu grup, “Bombacı Çocuklar” olarak anılıyordu, zira grubun üyeleri, Alman endüstrisinin hangi noktalarının güçlendirileceğini belirleme sürecine katkıda bulundular. Savaş sonrasında Martin, Atlas Okyanusu’nun ötesindeki finans ve sanayi sahasına giriş imkânlarını ortadan kaldırıp Almanya’daki kartelleşme sürecine son vermekle ilgili çalışmalarda öncü rol oynadı ve bu çabalar başarısızlıkla sonuçlandı.

Martin’in All Honorable Men [“Tüm Onurlu İnsanlar”] isimli çalışması, ABD’deki güçlü ekonomik çıkarların kartelleşme sürecine son verme girişimlerini nasıl boşa düşürdüğünü, bunun yanında, savaş sonrasında küreselleşen “işler”in hem Almanya hem de ABD için olağan hâliyle nasıl sürdüğünü ortaya koyuyor. Martin’in de ifade ettiği biçimiyle, bu ticari ilişkiler hükümetin kullandığı ağları başarıyla maniple edebiliyor, bu ağları kötü amaçlar için kullanıyordu. Kongre’de lobi faaliyeti yürütmenin ve kartelleşme sürecine son verilmesi için halkla ilişkiler kampanyasına öncülük etmenin yanında, Almanya’daki kartellerin Amerikalı ortakları, kendi personelini savaş sonrasında Almanya’nın ekonomik planda yeniden inşa edilmesine dönük çalışmalarda kilit pozisyonlara getirmeyi bildiler.

Martin’in kitabının en önemli yönlerinden biri de gelecekle ilgili uyarılarda bulunduğu kısmı. Amerikalı patronların çıkarlarının Alman ekonomisinin yeniden inşası sürecini nasıl yoldan çıkarttığına ilk elden şahit olan Martin, ABD’nin geleceğiyle ilgili korkularını dile getiriyor. Almanya’da ekonominin dizginlerinin belirli ellere geçmiş olmasıyla birlikte az sayıdaki güçlü ismin Hitler’i iktidara taşıdığını söyleyen Martin, aynı şeyin kırklı yılların sonu itibarıyla ABD’de de yaşandığını iddia ediyor. Buradan da Amerika’nın geleceğine tanık olacak kuşakları o günden uyarıyor.

*  *  *

“Almanya’da ekonomi ve politika sahasının efendileri, Hitler’e ve programına şoför koltuğunu teslim ettiler. Bu devir teslim, tam da Weimar Cumhuriyeti destekçileriyle Naziler arasındaki politik kavganın Naziler aleyhine evrildiği bir momentte gerçekleşti. Bankacılık ve sanayi alanında önemli konumlarda olan insanlar, Hitler’in programına onay verdiler ve ellerindeki mali imkânları o programın sahibinin önüne serdiler. Naziler, seçimi bu destek sayesinde kazandı.

Bugün aynı şeyin ABD’de de yaşanacağını şimdilik söyleyemeyiz. Ama bizdeki ekonomik güç de yüz kadar adamın elinde toplaşmış durumda. Bunlar, kendi aralarında anlaşıp tek bir programa destek sunabilirler. Sadece henüz bu uzlaşıyı sağlamış değiller. […]

Ama eğer ABD ciddiyet arz eden ekonomik güçlüklerle yüzleşirse, Almanya’da sahnelenen oyun Amerika’da da sahnelenebilir. Burası da bu konuda gerekli koşulların önemli bir kısmına sahip. Bu kardeşlik kulübü içerisinde ufak farklılıklar söz konusu ve bu farklılıklar, finans dünyası ile sanayi dünyasının Almanya’da Hitler üzerinden uygulanmış olan program kadar baskıcı bir program etrafında buluşmasına mani oluyor.

O vakit bugün ekonomideki dizginlerin belirli ellerde toplaşmasının kendi içinde taşıdığı tehlikelerin gündeme gelebilmesi için ülkede büyük bir ekonomik krizin yaşanması gerektiğini güvenle söyleyebilir miyiz? Bu koşullarda şunu görmek lazım: son birkaç yıl içerisinde gücün belirli ellerde yoğunlaştığı sürecin hızlandığına tanık oluyoruz. Ülkede finans ve sanayi grupları bu koşullarda bir araya geliyorlar.”

[All Honorable Men; James Stewart Martin; Copyright 1950 [HC]; Little, Brown & Co.; s. 295.]

“[…] Özetle: Almanya en nihayetinde tabii ki tehdittir, ama bizim ülkemizde de Almanya’yı bir tehdit hâline getirebilecek güçler mevcuttur. Daha da önemlisi, bu güçler, ‘iş dünyasının ihtiyaçları’ diyerek, politik felâkete kasten yol açacak bir komploya başvurup ülke içerisinde bir tehdidin açığa çıkmasını sağlayabilirler. Bunu yapacak olan da Naziler değil, iş adamları olacak; suçlu kişiler değil düne kadar onurlu sayılan insanlar olacak.”

[A.g.e.; s. 300.]

Dave Emory
10 Temmuz 2006
Kaynak