Sanatın
ve beşerî bilimlerin sağlık emekçilerinin, genelde halkın eğitiminde nasıl
tatbik edileceği hususunda elimizde sağlam temellere sahip bir yazınsal birikim
var. Bu çalışmaların büyük bir çoğunluğunun amacı, sağlık hizmetleri alanını hastalarla
empati kurmayı, onların yanında olmayı ve onlara karşı hassasiyet geliştirmeyi
teşvik etmek suretiyle geliştirmek.
Buna
karşılık, sağlık emekçilerinin ve genel kamuoyunun yaşam ve çalışma
koşullarının hastalığın ve hastalık sürecinin yönetilmesindeki güçlüklerin ana
sebebi olduğunu anlamalarını sağlayacak bir eğitim faaliyeti içine pek
girilmiyor.
Ayrıca
sanatın ve beşerî bilimlerin kapitalist ekonomik sistem dâhil olmak üzere, tüm
toplumun sağlıklı koşulların geliştirilmesi için dönüştürülmesinde bir rol oynayabileceği
üzerinde duran kişi ve eserler de çok az. Böylesi bir hedefe ulaşma konusunda
Alman oyun yazarı ve şair Bertolt Brecht’in eserleri mükemmel birer kaynak olabilir.
Bertolt Brecht, komünist olduğunu açıktan
söyleyen, onlarca yıl boyunca kapitalizme ait yapıları ve süreçleri, bunların
hayatın tüm yönleri üzerindeki etkilerini keşfetmek için uğraşmış bir isim.
Elimizde
onun geride bıraktığı, yirminci yüzyılda politikayla, kamu politikalarıyla ve
bireylerin edindikleri tecrübelerle ilgili oyunlardan, şiirlerden, düzyazı
çalışmalarından ve başka türden eserlerden oluşan muazzam bir hazine var.
Brecht’in
şiirlerinin niteliği ve sahip oldukları çeşitlilik yüzünden birçokları, onun
yirminci yüzyıl Alman şiirinin en önemli isimlerinden biri olduğunu düşünüyor. David Constantine ve
Tom Kuhn
gibi Brecht otoriteleri, onun tüm Alman edebiyat tarihinin en iyi dört şairi içerisinde
üçüncü sırada yer alan isim olduğunu söylüyor.
Eserleri,
kapitalizm koşullarında yaşam ve çalışma koşullarının hastalıklara nasıl sebep
olduğunu ortaya koyuyor. Bu eserlerinden biri, 1938’de kaleme aldığı “Bir İşçinin
Doktorla Konuşması” isimli şiiri.
Bu
şiirde muayene olan bir işçi, doktorun “sağlık sorunlarına önerebileceğim yegâne
çözüm kilo alman” lafı üzerine sinirlenip şunları söylüyor:
“Sana her
gelişimizde
Üstümüz başımız yırtık pırtık
Sonra sen parmak uçlarına vura vura
Geziniyorsun çıplak etimizde.
Öyle ya hastalığın sebebini arıyorsun.
Oysa bir baksan üzerimizdeki paçavraya
O sana daha çok şey söyler.
Çünkü bedenimiz de kıyafetimiz de
Aynı sebeple eskiyip tükenir.”
Şiir,
dikkatleri yoksulluk içinde yaşayanların yaşam ve çalışma koşullarına çekiyor. Buna
karşılık, şiirin kapitalist ekonomik sisteme yönelik örtük saldırısı genelde
dikkatlerden kaçıyor.
“İşçinin
Konuşması” isimli bu şiir, yaşam ve çalışma koşulları açısından sağlığın
sahip olduğu önemi vurgulamak için onlarca kez kullanılmış olsa da nedense
şiiri kullananlar, sayısız insanı hasta edip öldüren kapitalist ekonomik
sistemi somutta inceleyip ve eleştirme çabası içine girmiyorlar.
“İşçinin
Konuşması” isimli şiirde kapitalizm örtük olarak eleştirilirken, Brecht,
aynı dönemde yazdığı üç şiirinde eleştirisini açıktan yöneltiyor.
Şairin
1937 tarihli Askerliğe Çağrı Üçlemesi’nde daha militan ve daha eleştirel
bir dil kullanılıyor. “Hasta Komüniste Hitap”, “Hasta Komünistin Yoldaşlarına
Cevabı” ve “Doktorlarla Hemşirelere Hitap” isimli şiirlerde Brecht,
hastalığın kaynağını tespit ediyor, mücadeleye devam etme konusunda gösterilecek
kararlılığa ve bağlılığa vurgu yapıyor ve doktorlarla hemşirelerin desteğini
istiyor:
Hasta
Komüniste Hitap
Duyduk ki
verem olmuşsun.
N’olur bunu kaderin bir cilvesi değil de
Seni üzerinde iki parça çaput
Rutubetli bir viranede açlığa maruz bırakan
Zalimlerin gerçekleştirdiği bir saldırı olarak gör.
O zalimdir seni hasta eden.
Hasta
Komünistin Yoldaşlarına Cevabı
O hâlde
ben de ne kadar yaralı
Ne kadar hasta olsam da
Sizinle hep aynı safta olacağım.
Son nefesime dek
Sizi asla bırakmayacağım.
Teslim olmak hiç aklıma gelmedi.
Size yalvarıyorum,
Bana güvenmeye devam edin.
Doktorlarla
Hemşirelere Hitap
Hastalık sandıklarına
ve
Hastanelerin uygulamalarına
Karşı verdikleri mücadelede
Hastalarımıza destek vermek için
Ezilenlerin safında
Girdik bir kavgaya.
Biliyoruz, siz sömürü ve yalanın
İtaatkâr unsurlarına karşı da mücadeleye giriştiniz.
Biz istiyoruz ki
Bunları da düşmanınız olarak görün.
Siz her şeyden önce
Yoldaşımızı küçük düşüren aynı açlıkla
Her saat sizi tehdit eden
Sömürücülere karşı mücadele yürütüyorsunuz.”
Dennis Raphael
William MacGregor
Martin Horn
3 Mayıs 2023
Kaynak
0 Yorum:
Yorum Gönder