Filistin’e Organize Sanayi Bölgesi

“Filistin’e Organize Sanayi Bölgesi” haberini Filistinli yazar Ali Ebunima’nın The Battle for Justice in Palestine [“Filistin’de Adalet Mücadelesi”] kitabındaki şu ifadelerle birlikte okumak gerek. Ebunima, bu sanayi bölgelerinin İsrail’in Filistin ekonomisini kontrol altına almasına ve İsraillilerin Arap dünyası ile iş yapabilmesine dair bir zemin olduğunu söylüyor. Ve ekliyor: “bu yapılanların Filistinlilere zerre hayrı yok!”

¤  ¤  ¤

[…]

Filistinlileri güçlü kılması şöyle dursun, bu sanayi bölgeleri, onların hayatını daha da riske atacak. Ekonomi araştırmacısı Alâ Tartir’in ifadesiyle, “bu bölgeler, Filistinlileri İsrail’e daha da bağımlı kılacak, zira Filistin Yönetimi, işgalcilerin vergi gelirlerin aktarılması, erişim ve hareketlilik konusunda iyi niyetine fazla bel bağlıyor.” Bunun dışında söz konusu bölgeler, İsrailli şirketlere “Filistin ekonomisine nüfuz etmek için gerekli hukukî kılıfı temin ediyorlar.”[1]

[…]

2007’de ABD öncülüğünde yürütülen “Önce Batı Şeria” politikalarının devreye girmesiyle birlikte, Filistin Yönetimi’nin kontrolündeki Filistin Yatırım Fonu, projenin yeniden yürürlüğe girdiğini duyurdu.[2] Almanya, altyapısı için on milyon avro yatırdı. Ama bu sefer sürecin idaresinden sorumlu Filistinli şirket, ıskartaya çıkartılmıştı. PIEFZA sanayi parkının işletilmesi hakkını yeni Türk ortağı TOBB-BIS Sanayi Parkı Geliştirme ve Yönetim Şirketi’ne devretti. Türkiye Ekonomi Politikası Araştırma Vakfı’nın ve Türk sanayisini temsil eden kurumların ortaklaşa sahip olduğu TOBB-BİS’in [Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği-Barış İçin Sanayi] amacı, Türklerdeki “sanayi ve teknoloji parklarının geliştirilmesi ve yönetilmesi” ile ilgili teknik bilgiyi aktarmaktı. TOBB-BİS’in aslî hedefi ise özel sektörün gelişiminde katalizör olarak iş görmek, aynı zamanda Türk şirketlerinin büyümesi için yeni yollar açmak”tı.[3] Türkiye, Şimon Perez ve Mahmud Abbas’ı bir araya getirdiği, 2005’te düzenlenen Ankara Ekonomik İşbirliği Forumu’nda Filistin’de daha fazla olma niyetine dair işareti verdi. Böylelikle Gazze ve Batı Şeria’daki sanayi bölgelerine kısa süre sonra dâhil oldu. İsrail’in 2005’teki “yeniden konuşlanma” faaliyeti ardından Gazze’yi işgal etmesi ve 2006’da Hamas’ın elde ettiği seçim zaferi Türkiye’nin Gazze projelerindeki rolünü sona erdirdi, ama bu ülke, 2010’da İsrail’in Mavi Marmara’ya saldırısından sonra kopan bağlara rağmen, Celâmî bölgesindeki konumunu daha da güçlendirdi. Türklerin yürüttüğü iktisadî teşebbüs, insanın içine huzur veren bir isimle piyasaya sunuldu: “Barış İçin Sanayi”.

Electronic Intifada’nın açığa çıkardığı, 2010’da Filistin Yönetimi ile TOBB-BİS arasında imzalanan gizli anlaşma, Türk şirketine neredeyse sınırsız bir yığın yetki veriyor. Aynı zamanda Filistin Yönetimi’nin Filistin’in herhangi bir kısmında sahip olduğu egemenlik ve işlevsel kontrolden daha fazlasını bu şirkete devrediyor. Anlaşma şartları, esas olarak Filistin Yönetimi’nin yürütme, yasama ve yargıyla alakalı tüm mevcudiyetini bir kenara atıyor:

“Filistin Ulusal Yönetimi, kontrolü tümüyle kalkınma şirketinde olacak olan bölgenin ve iç güvenliğinin dokunulmazlık hakkını tanımaktadır. Yönetime mensup hiçbir yetkili veya kurum ya da kamu, belediyeler, yargı, yürütme veya yasama kurumuna bağlı çalışan başka herhangi bir kişi, bölgenin düzgün işletilmesi için gerekli işleri yapan PIEFZA çalışanları ve başka yetkililer haricinde, bölgeye herhangi bir görevi ifa etmek için giremez.”[4]

Doksan dokuz yıllığına geçerli olan anlaşma, ayrıca TOBB-BİS’in “kendi güvenlik kuvvetini kurmak dâhil, yatırımcılar için gerekli ‘verimli operasyonlar’ın teşvik edilmesi ve güvence altına alınması için gerekli, bölgeye dair prosedürleri ve mevzuatı belirleme ve uygulama yetkisini elde etmesini” şarta bağlıyor.[5] Tüm kontrol imkânlarının yabancı bir şirkete verilmesindeki mantık, TEPAV’a göre, “güvenli, öngörülebilir ve emniyetli bir atmosfer” yaratmak.” İyi de bu atmosfer kimin için yaratılıyor?

Ali Ebunima

[Kaynak: The Battle For Justice in Palestine, Haymarket Books, 2014.]

Dipnotlar:
[1] Alaa Tartir, “PA Industrial Zones: Cementing Statehood or Occupation?” Al-Shabaka, 7 Şubat 2013.

[2] Palestine Investment Fund, “PIF’s Director General Confirms the Revival of Jenin Industrial Zone Project,” yayınlanan haber, 25 Ekim 2007.

[3] TOBB-BIS Industrial and Technology Parks Development and Management Company, “TOBB-BIS Industrial Parks Development and Management Company; Company Profile,” broşür, Mart 2010.

[4] Silver, “Leaked Documents.”

[5] A.g.e.