Üst düzey Türk ve İsrailli yetkililer arasında
Çarşamba günü İsviçre’de yapılan gizli toplantı ardından, yıllardır süren
kopukluk sonrası Türkiye-İsrail ilişkileri önemli bir ilerlemenin eşiğinde.
Başbakanlık Ofisi’nden bir yetkiliye göre, Zürih’teki
görüşmelere Ulusal Güvenlik Konseyi başkanı (ve Mossad’ın yeni başkanı) Yossi
Cohen, eski Dışişleri Bakanlığı direktörü (Başbakan Benjamin Netanyahu’nun
İsrail-Türkiye ilişkileri konusunda atadığı isim) Joseph Ciechanover ve Türk
Dışişleri Bakanlığı genel direktörü Feridun Sinirlioğlu katıldı.
Görüşmeler esnasında varılan anlaşmalarda amaç, birkaç
gün içerisinde imzalanacak, bağları tekrar kurmayı öngören bir anlaşmanın
zeminini teşkil etmek.
Anlaşmaya Tayyip Erdoğan’ın ikili ilişkilerin yeniden
kurulabileceğine dair ifadesinden sonra ulaşıldı.
Türk Dışişleri Bakanlığı’ndan bir yetkili, Hürriyet
gazetesine yaptığı açıklamada İsviçre görüşmelerinin detaylarını verdi ve
İsrail’le ilişkilerin kısa süre içerisinde yumuşayacağını söyledi.
Kudüs ile Ankara arasındaki ilişkiler Mavi Marmara
isimli geminin yolu İsrail donanmasınca kesildiği günden beri kopuk. Gemi,
Mayıs 2010’da Hamas’ın yönettiği Gazze üzerinde İsrail’in tesis ettiği güvenlik
ablukasını çiğnemeye çalışmıştı. İsrail saldırısı sonucu dokuz Türk aktivist
öldürüldü, onlarca kişi yaralandı. Gemiye çıkan askerlere sopalarla
saldırılmıştı.
İki ülke arasındaki gerilim, Erdoğan’ın elçisini
çekmesi sonrası iyice arttı. İsrail de misilleme olarak kendi elçisini çekti.
Ardından, Türkiye Donanma Komutanı, Eliezer Marom ile İsrail Savunma Gücü [IDF]
Başkanı Gabi Aşkenazi’nin bulunduğu üst düzey IDF görevlilerine karşı hukukî
süreç başlattı.
2013’te Başkan Barack Obama, aracılık yaparak
İsrail’in Ankara’dan özür dilemesini istedi ama normalleşmeye dönük umutlar
hiçbir vakit gerçekleşme imkânı bulamadı.
Başbakanlık Ofisi yetkilisine göre, varılan anlaşma şu
hususları içeriyor: her iki ülke, elçilerini geri gönderecek; IDF askerlerine
karşı sürmekte olan davalar iptal edilecek; İsrail, Mavi Marmara olayının
mağdurları için fon kuracak; Türkiye, kendi topraklarında “terörist
faaliyetler”i tolere etmeyecek; Türkiye, Haziran 2014’te Batı Şeria’da üç
İsrailli gencin kaçırılıp öldürülmesi eylemini yönettiği iddia edilen Hamas
militanı Salih Aruri’yi ülkesinden çıkartacak; Türkiye topraklarında İsrail’in
doğal gaz boru hattı döşemesine izin verecek ve İsrail’den Türkiye’ye doğal gaz
satışıyla ilgili müzakerelere başlayacak.
Dışişleri Bakanlığı genel direktörü Dore Gold, Haziran
ayında Sinirlioğlu ile ve diğer üst düzey Türkiyeli yetkililerle gizli
toplantılar yapmıştı. Birçok gözlemciye göre bu toplantılar, iki ülke arasında
belirli bir süredir dondurulmuş olan ilişkilerin yeniden kurulmasına dair ilk
işaretti.
Raphael Ahren
Jonathan Beck
17 Aralık 2015
Kaynak
0 Yorum:
Yorum Gönder