12 Ocak 2014

,

Emir Bereket


Emir Bereket, 7 Ekim 1934’te Newark, New Jersey’de doğdu. Esas ismi Everett LeRoi Jones’tur. Şiire ve caza merak saldığı lise eğitimi ardından Bereket, Howard Üniversitesi’ne girdi ve ismini LeRoi James olarak değiştirdi. 1954 yılında İngilizce bölümünden mezun oldu ve ABD Hava Kuvvetleri’ne girdi. Üç yıllık hizmetin ardından uygunsuz metinler taşımaktan ordudan atıldı.

Ardından Bereket Manhattan’a taşındı, burada Columbia Üniversitesi’ne ve Yeni Okul’a kayıt yaptırdı. Greenwich Köyü’ndeki önemli sanatçılardan biri hâline geldi. Allen Ginsberg ve Jack Kerouac gibi Beat şairleri ile dost oldu. Totem Yayınevi’nde kendisine ve dostlarına ait şiirleri yayınladı. 1961’de Bereket, ilk büyük toplama şiir çalışmasını çıkarttı: Yirmi Ciltlik İntihar Notuna Giriş. 1964 tarihli, ırksal gerilimleri ve Amerikan siyahlarının beyazlara yönelik bastırılmış düşmanlığını anlatan Hollandalı isimli oyununu yazdı. Bu eseri epey ünlendi ve beğeni topladı.

Politik Faaliyetleri

Küba’ya yaptığı yolculuğun ardından Bereket, ırk politikası üzerinde durmak için apolitik Beat hareketinden ayrıldı. Malcolm X suikastı hayatının dönüm noktası oldu. Sonrasında eşini de reddetti, Hettie Cohen’den boşanıp ismini Emir Bereket olarak değiştirdi. Siyah milliyetçisi oldu. Harlem’e taşındı, burada Siyah Sanatlar Repertuar Tiyatrosu/Okulu’nu kurdu. Topluluk birkaç ay sonra dağıldı ancak Bereket, geri Newark’a dönerek orada Ruh Evi Oyuncuları tiyatro topluluğunu kurdu. Bereket, Newark’a kendisini iyiden iyiye gömdü ve şehirdeki Afrikalı-Amerikalı toplumunun lideri hâline geldi.

Bereket, 1968’de Müslüman oldu ve “ruhani lider” anlamında “İmam” ön adını aldı. 1974’te bu adı terk edip kendisini Marksist olarak tanımladı.

Hayatının Son Dönemi ve Ölümü

Bereket, saldırgan ve kışkırtıcı tarzıyla tanınan bir şairdir. Yazı tarzı çatışmacıdır ve okurlarını her zaman kutuplara savurur. “Birileri Amerika’yı Havaya Uçurdu” şiiri 11 Eylül 2001’de ABD’de yapılan saldırılara yönelik bir cevap niteliğindedir ve antisemitik olmakla eleştirilmiştir. New Jersey’nin ödüllü şairi olarak elde ettiği konum şiire yönelik kamuoyundaki tepkiler nedeniyle elinden alınır.

Üretken bir yazar olarak Bereket, aralarında kurgu roman, müzik eleştirisi, makale, öykü, şiir ve oyunların bulunduğu 50’den fazla kitap kaleme aldı. 1984’te LeRoi Jones/Emir Bekeret’in Otobiyografisi’ni yayınladı. Yeni Sosyal Araştırmalar Okulu, San Fransisko Devlet Üniversitesi ve Yale Üniversitesi gibi okullarda hocalık yaptı. Emekli olmadan önce Stony Brook’taki New York Devlet Üniversitesi Afrika Çalışmaları’nda fahri profesör olarak yirmi yıl hizmet verdi.

Bereket, 9 Ocak 2014 tarihinde Newark, New Jersey’de, 79 yaşında iken vefat etti. Ondan geriye karısı Emine Bereket, ilk evliliğinden iki kızı ve ikinci evliliğinden dört çocuğu kaldı.


Birileri Amerika’yı Havaya Uçurdu


Birkaç terörist diyorlar
İbnenin teki belki
Afganistan’ı peki
A tabii bizim Amerikalı teröristlerimiz değildi
Klan ya da dazlak kafalar da değildi
Siyahları havaya uçuran
Kiliseleri, ölüm hücresinde bizi yeniden dirilten
Trent Lott da değildi.
David Duke ya da Giuliani de
Schundler, hayır, Helms zaten emekli

Kostüm giymiş
Belsoğukluğu değildi
Siyahları katleden
Beyaz çarşaf hastalıkları
İnsanlığın çoğu hoşnut oldukça
Akıl ve akıl sağlığı terörize oldu

Onlar diyor ki (kim diyor?)
Kime söylüyorlar
Paralarını kim ödüyor
Yalanları kim söylüyor
Kim tebdilî
Kimin köleleri var

Starbakstan dolarları kim topluyor
Çiftliklerin yağını kim çıkartıyor
Kim kuruttu Kızılderililerin soyunu
Siyah ulusunu kim telef etmeye çalıştı

Kim yaşıyor Wall Street’te
O taşaklarını kesen
Anana tecavüz eden
Babanı linç eden ilk çiftlikte

Zift kimde, tüyleri kim aldı
Kibrit kimde, kim ateşe verdi
Kim öldürdü kim kiraladı
Kim Tanrı olduğunu söyledi
Kim Şeytan hâlâ

Kim en büyük
Kim en iyi
Kim benziyor İsa’ya

Her şeyi kim yarattı
En akıllı kim
En büyük kim
En zengin kim
Kim senin çirkin,
Kendisinin en yakışıklı olduğunu söyleyen

Sanatı kim tanımlıyor
Bilimi kim

Bombaları kim yapıyor
Silâhları kim

Köleleri alıp satan kim

İsimlerini sana veren kim
Seri katil Dahmer’ın
Deli olmadığını söyleyen kim

Kim? Kim? Kim?

Porto Riko’yu kim soydu
Yerlileri, Filipinliler’i, Manhattan,
Avustralya ve Hebrid Adaları’nı
Çinlilere afyonu kim dayattı

Binalar kimin
Para kimde
Kim düşünüyor
Senin komik olduğunu
Seni kim kilitledi
Gazeteler kimin

Köle gemisinin sahibi kim

Ordu kimin elinde
Sahte başkan kim
Yönetici kim
Bankacı kim

Kim? Kim? Kim?

Madenler kimin
Aklını kim karıştırdı
Ekmek kimde
Kim barışa muhtaç
Kimin savaşa ihtiyaç duyduğunu düşünüyorsun

Petrol kimde
Kim tek damla ter dökmüyor
Toprak kimde
Kim siyah değil
O kadar iri görünüp aslında büyük olmayan
Kim

Şehir kimde
Hava kimin
Suyun sahibi kim

Kulüben kimin
Kim çalıyor, çırpıyor, kandırıyor ve katlediyor
Bir de hakikati yalana kim çeviriyor
Kim sana görgüsüz diyor

En büyük evde yaşayan
En büyük suçu işleyen
Her vakit tatile çıkan
Kim

En fazla siyahı kim öldürdü
Yahudileri
İtalyanları
İrlandalıları
Afrikalıları
Japonları
Latinleri kim öldürdü

Kim? Kim? Kim?

Okyanusun sahibi kim
Uçaklar kimin
AVM’ler
Televizyon
Radyo kimin

Birine ait olduğu bilinmeyenler kimin
Gerçek sahip olmayanların sahibi kim

Gecekondular kimin
Şehirler kimin
Kanunları kim yapıyor

Bush’u kim başkan yaptı
Konfederasyon bayrağının dalgalanması gerektiğine
Kim inanıyor
Demokrasiden bahsedip yalan söyleyen kim

Vahiyler’deki Hayvan kim
Kim şu 666
Kim biliyor
İsa’nın çarmıha gerilmesine karar vereni

Şeytan kimin safında
Ermeni soykırımından kim zengin oldu

En büyük terörist kim
İncil’i kim değiştirdi
İnsanları kim öldürdü
En kötü kim
Hayatta kalmak gibi derdi olmayan kim

Kimin sömürgeleri var
Ülkeleri soyan kim
Dünyaya kim hükmediyor
İyi olduklarını söyleyip sadece kötülük yapan kim
En büyük cellât kim

Kim? Kim? Kim?

Petrol kimde
Daha fazla petrol isteyen kim
Yalanı anlayınca
Sana ne düşünmen gerektiğini kim söylüyor

Kim? Kim? Kim?

Bin Laden’i kim buldu, belki de şeytan
CIA’in parasını kim veriyor
Bombanın patlayacağını kim biliyordu
Florida, San Diego’ya teröristlerin uçmayı öğrendiğini
Kim biliyordu

Beş İsrailli’nin patlamayı neden filme aldıklarını
Kim biliyor
Kendi saflarını bir anlayışa dönüştüren

Güneş hiçbir yere gitmezken
Kim muhtaç fosil yakıta

Kredi kartlarını kim yapıyor
En büyük vergi kesintisi kimin lehine
Irkçılık karşıtı konferanstan
Kim çıkıp gidiyor
Malcolm’ı, Kennedy ve kardeşini kim öldürdü
Dr. King’i kim öldürdü
Kim istedi böyle bir şeyi
Katiller Lincoln’ın katiliyle bağlantılı mıydı?

Kim işgal etti Grenada’yı
Irk ayrımcılığından kim para kazandı
İrlanda’yı kim sömürge yaptı
Şili ve Nikaragua’yı kim yıktı sonra

David Sibeko, Chris Hani’yi kim öldürdü,
Biko, Cabral, Neruda, Allende,
Che Guevara, Sandino’yu öldürenler

Kabila’yı kim öldürdü, Lumumba, Mondlane,
Betty Shabazz, Die, Princess Di, Ralph Featherstone,
Küçük Bobby’yi katledenler

Mandela, Dhoruba, Geronimo,
Assata, Mumia, Garvey, Dashiell Hammett,
Alphaeus Hutton’ı kim hapse attı

Huey Newton, Fred Hampton,
Medgar Evers, Mikey Smith,
Walter Rodney’yi kim öldürdü,
Fidel’i zehirlemeye çalışanlar mı
Vietnamlıları zulüm altında tutmaya kim çalıştı

Lenin’in başına kim ödül koydu

Yahudileri fırınlara koyan kim
Bunu yapanlara kim yardım etti
Kim “Önce Amerika” dedi
Ve o sarı yıldızlara tamam diyen kim

Rosa Luxemburg’u, Liebknecht’i kim öldürdü
Rosenberg’leri kim katletti
ve tüm iyi insanları buza, falakaya
Toprağa sokan ve kaybeden kim

Cezayir, Libya, Haiti,
İran, Irak, Suudi Arabistan, Kuveyt, Lübnan,
Suriye, Mısır, Ürdün ve Filistin’den zengin olan kim

Kongo’da insanların ellerini kim kesti
AIDS’i kim icat etti
Kızılderililerin battaniyelerinin içine
Kim koydu o mikropları
Kızılderililere dönük etnik temizliği
“Gözyaşlarının İzi”ni kim düşündü

Maine’i kim havaya uçurdu
İspanya-Amerika Savaşı’nı kim başlattı
Sharon’ı kim iktidara yeniden getirdi
Batista, Hitler, Bilbo,
Çang kay Şek’i kim destekledi

Pozitif Ayrımcılığın sürmesi gerektiğine karar veren kim
Yeniden İnşa, Yeni Akit,
Yeni Cephe, Büyük Toplum, kimin

Tom’un kıçını temizlemek kimin işi
Kim çıkıyor kalın bağırsağın ağzından
Condoliza’nın ne biçim bir sürtük olduğunu
Kim biliyor
Connelly’ye tahtadan bir zenci olması için
Para veren kim
Dahiler Ödülü’nü kim verdi mekân insanına
O alçalıp duran yere

Nkrumah’ı, Bishop’ı kim devirdi
Kim zehirledi Robeson’ı,
DuBois’i kim hapse atmaya kalktı
Rap Cemil Emin’e, Rosenberg’lere kim komplo kurdu
Garvey’ye,
The Scottsboro Boys’a,
Kırk yedide o on sinemacıya...

Reichstag Yangını’nı kim çıkardı
Dünya Ticaret Merkezi’nin bombalanacağını
Kim söyledi
İkiz Kuleler’deki 4.000 İsrailli çalışana
O gün evde kalmalarını kim söyledi
Sharon neden uzak durdu?

Kim? Kim? Kim?

Gazete diyor ki baykuş patladı
Şeytanın yüzünde okunuyor cd

Savaştan kim para kazandı
Korku ve yalan kimin arpalığı
Dünyanın böyle olmasını kim istiyor
Onun emperyalizmin ve ulusal baskının,
Terör ve şiddetin, açlık ve sefaletin
Hükmü altında olmasını kim istiyor

Cehennemin idaresi kimde?
Kim en güçlü
Hiç gördün mü Tanrı’yı

Ama herkes gördü
Şeytan’ı

Tıpkı patlayan bir baykuş gibi
Hayatında, beyninde, içinde
Şeytan’ı bilen bir baykuş gibi
Tüm gece, tüm gün baykuş gibi dinleyip
Patlıyorsun ateşte. Sorulan soruları duyuyoruz
Deli bir köpeğin ıslığı gibi o korkunç alevin içinde

Cehennem ateşinin asitli kusmuğu gibi bu soru
Kim, kim, kim, kim
Kiiiiim ve gene kiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiim!

Emir Bereket

0 Yorum: