Kara Panter Partisi’ni Hatırlamak

1966’da Oakland şehrindeki Merritt Cemaat Koleji’ne giren Bobby Seale ve Huey Newton ismindeki iki öğrenci, ABD tarihinin en önemli ve en kötü şöhretli örgütlerinden biri hâline gelecek yapıyı kurdu.

Dönemin FBI direktörü bile Kara Panterler’in ellerindeki silâhları değil, yürürlüğe koydukları kahvaltı programlarını “ülkenin iç güvenliği için en büyük tehdit” olarak görüyordu. Diğer siyahî kurtuluş örgütlerinden ayrı ve farklı olduğunu vurgulayan KPP, ülkedeki ırkçılığı besleyip biçimlendiren, toplumdaki sınıfsal ayrışma denilen asli kötülükle mücadele ediyordu.

Kara Panterler, emperyalizmi ve onun siyahîlerin köleleştirilmesiyle, baskı altında tutulmasıyla ilişkisini tanımlayan, Huey Newton tarafından geliştirilmiş devrimci enterkomünalizm teorisini temel alan Marksist bir örgüttü. Söz konusu teori, proletaryanın sosyalist diktatörlüğünü inşa etmek amacıyla, öncü parti aracılığıyla, neoliberal dünya düzenine yönelik Leninist direnişten yana duruyor, Batılı ve neoliberalizm yanlısı görüşleri redde tabi tutuyordu.

Kara Panterler, polis zulmü, sistematik bir hâl almış olan ırkçılık, ırkçı kapitalizm ve ABD imparatorluğunun dünya genelinde ortaya koyduğu emperyalist çabalara karşı ABD’de isyan bayrağı çekmiş en büyük solcu örgütlerden birisiydi.

On Maddeli Program üzerinden hareket eden örgüt, Siyahîlerin özgürlüğüne ve kurtuluşuna hasrettikleri mücadelelerinde sömürü ve zulüm üzerine kurulu kapitalist sistemi yıkmak için çalışma yürütüyordu.

Partinin zirvede olduğu dönemde Şikago’dan Oakland’a, oradan Louisiana’ya dek uzanan genel bir alanda 68 şubesi bulunuyordu. ABD’nin de farklı ülkelerle ilişkide koşullarda KPP de Cezayir’de, Hindistan’da, Güney Vietnam’da ve daha birçok ülkede bağlantılara sahipti.

Ağırlıklı olarak genç siyahîlerin oluşturduğu parti, sonrasında öne çıkan birçok ismi yetiştirdi. Fred Hampton, Angela Davis, Assata Şakur gibi isimler, ya KPP üyesi oldular ya da ilk görüşleri dâhilinde bu partiden etkilendiler.

Kara Panterler, Siyahî direniş hareketi dâhilinde farklı mücadele tarzları geliştirdi. Hem şiddet araçlarına hem de barışçıl mücadele yöntemlerine başvurdu. Siyahî toplumunun korunması, gözetleme faaliyetleri, polis zulmüne ve Siyahîlere yönelik suçlara mani olma amacı güden devriyeler gibi silâhın devrede olduğu çalışmalara imza attı. Bunun neticesinde parti, Siyahî toplumu içerisindeki insanların polisten zulüm gördüğü koşullarda polislerle bir dizi çatışmaya girdi.

KPP, bir yandan da barışçıl ama radikal olan kimi eylem tarzlarına da başvurdu. Bu çalışmalar dâhilinde beyazların beyin yıkama faaliyetlerinden arındırılmış tarih teorisi üzerinden çocuklara eğitim verildi. Okullarda çocuklara ücretsiz kahvaltıların verildiği, Siyahî toplumuna yönelik gıda programları yürürlüğe konuldu. Bu kahvaltı programı, sonrasında ülke genelinde devlet okullarında öğrencilere kahvaltının ve öğle yemeğinin ücretsiz verilmesini sağladı.

KPP, yürürlüğe koyduğu, şiddeti ve barışçıl yöntemleri temel alan programlarla Siyahî toplumu içerisinde Siyahî işçilerin sömürüsüne bel bağlamadan, toplum içerisindeki tüm insanların maddi ihtiyaçlarının karşılandığı çalışmaları temel alan radikal bir komün meydana getirmeyi bildi.

Kara Panterler, dünya genelinde önemli bir konuma geldikçe FBI’ın elindeki “ulusun iç güvenlik tehditleri” listesinde de üst sıralara tırmandı. 1956 yılında Sosyalist İşçi Partisi veya ABD Komünist Partisi gibi sosyalist yapıların faaliyetlerine mani olmak için hazırlanan COINTELPRO (Karşı İstihbarat) Programı yürürlüğe kondu.

Kara Panter Partisi güç kazandıkça COINTELPRO programını uygulayanlar da örgütü önlem alınacak örgütler listesinin tepesine yerleştirdiler ve bu amaçla örgüte ajanlar yerleştirmeye başladılar. Aralık 1969’da FBI, ülke genelinde birçok lideri vurup öldürdü. Liderleri öldürmek için mahallelere polis baskınları düzenlendi. Neticede aralarında partinin genç lideri Fred Hampton gibi birçok Kara Panter katledildi.

Buna karşın parti, yetmişlerde ve seksenlerde gücünü muhafaza ederek yoluna devam etti. Radikal fikirlerini dört bir yana yaymayı sürdürdü. Kara Panterler hareketi, liderlerin partiden kopması veya öldürülmesi neticesinde çöküş sürecine girdi. 1989’da Huey Newton öldürülünce parti de resmi olarak kapandı.

Kara Panterler, ülke içinde ve dışında oldukça geniş bir nüfuz alanına sahipti. Ülke genelinde birçok isim farklı alanlarda öncülük faaliyeti yürüten Fred Hampton gibi öncülerle KPP’nin komünist pratiğini yineledi. Zamanla parti, uluslararası planda da önemli bir kitleye ulaştı. Dünya genelinde farklı ülkelerde faal olan siyahların kurtuluş hareketiyle bağlar kuran Kara Panterler, devrimci enterkomünalizm fikrini dört bir yana yayma ve dünyanın başka bölgelerini etkileme imkânı buldular.

Yol açtıkları etkinin gücünü ortaya koyan en önemli örnek, Dalit Panter Partisi. Hindistan’da bir ailenin içine doğduğu hiyerarşik kast sisteminde en altta yer alan Dalitler sürekli zulüm görüyor, katlediliyor, horlanıyorlardı. Dolayısıyla, kast sistemine karşı koymak ve direnmek için Dalit Panter Partisi kuruldu. Adı KPP dergilerinde de zikredilen Dalit Panterleri, partinin ne kadar geniş bir coğrafyada etkiye sahip olduğunun deliliydi.

Aynı şekilde, Dallas’ta faal olan ve Gerilla Merkezi isimli örgüt de bir direniş yöntemi olarak hazırlanmış olan yardım programlarına katıldı. Ayrıca, kendi toplumlarında tıpkı Kara Panterler gibi, polisin uyguladığı zulme karşı militan eylemler gerçekleştirdiler.

Kara Panterlerin mirası, Vietnam’daki Sarı Panterler, Bahama Adaları’ndaki Öncü Parti gibi çalışmalarla dünya sahnesine taşındı. Birçok örgüt, Kara Panterlerin örgütlü direniş tarzını inceleyip kopya etti.

Dolayısıyla, bugün Kara Panter Partisi deyince aklımıza terörist bir örgüt değil, Siyahların kurtuluşu ve sınıfların ortadan kaldırılması için verilen mücadelede önem arz eden, başkalarına ilham veren bir parti gelmeli. Bu anlamda, Kara Panterler ve kapitalizm neticesinde ölen milyonlar adına bizim alternatif ilişkilenme ve ortaklaşma yöntemleri geliştirmemiz gerekiyor.

Aniş Gogineni
24 Şubat 2021
Kaynak

Kaynakça:
Delio Vasquez, “Intercommunalism: The Late Theorizations of Huey P. Newton, ‘Chief Theoretician’ of the Black Panther Party”, 11 Haziran 2018, Viewpointmag.

Garrett Albert Duncon, “Legacy”, Britannica.