Dereler Özgür Aksın

Yazan ve Yöneten: Ole Giæver
Oyuncular: Ella Marie Haetta Isaksen, Gard Emil, Sofia Jannok, Beaska Niillas, Marie Kvernmo
Dil: Sámi dili ve Norveççe

 

Dereler Özgür Aksın, (Ellos Eatnu, La Elva Leve) Norveç’te yaşayan yerli halk Sámilerin yetmişlerin sonundan seksenlerin başına dek sürdürdükleri, kendi topraklarını savunmak için verdikleri kavgayı aktarıyor. Sámiler, bu toprak kavgası sayesinde, ülkede kendi varlıklarını kabul ettirmek için sürdürecekleri demokratik mücadeleyi başlatma imkânı buldular.

Norveç devletinin resmi politikası, Sámi kültürünü ve dilini yok etmek üzerine kuruluydu.

Filmin yönetmeni Ole Giæver’in bize aktardığı kadarıyla, “Norveç’in Vietnam’ı” olarak adlandırılan bu mücadele, İkinci Dünya Savaşı’ndan beri ülkenin yaşadığı en önemli politik kalkışmayı ifade ediyor.

Filmin başrolünde 23 yaşındaki Ester Ella (Marie Hætta Isaksen) isminde bir öğretmen var. Ester, Alta Nehri üzerine yapılan baraj inşaatını durdurmak için kurulan hareketten yavaş yavaş etkileniyor. Alta, ülkede en fazla somon üreten nehir ve Sámilerin kimliğiyle geçimleri için hayati önemde.

Ester, bir süre Norveçliymiş gibi yaşayıp görmezden gelmeye çalıştığı, kendi halkına karşı açıktan sergilenen ırkçılıktan etkilenerek harekete geçiyor. Film boyunca onun kendi halkıyla bütünleşmesiyle birlikte yaşadığı coşkuya ve hayatta kalmak için çabalayan Sámilerin kendilerine vurdukları damgalara ve bu damgaların yol açtığı bedellere tanık oluyoruz.

Ester’i halkının meseleleri ve kültürü konusunda eğiten, kuzeni Mihkkal (Gard Emil). Kuzen, kendisini davaya adamış bir eylemci. Bu eğitim sürecine vurgu yapan yönetmen Ole Giæver de film üzerinden seyirciyi eğitiyor.

Alta Nehri mücadelesi, açlık greviyle zirveye ulaşıyor. Sámiler, Norveç meclisinin önüne geleneksel çadırlarını (lavvo) kuruyorlar. Sámilerin kendi kaderini tayin hakkı mücadelesi, bu sayede önemli bir sıçrama yaşıyor. Bu sahne, filmin zirvesini teşkil ediyor.

Dereler Özgür Aksın, politik tartışmalarla eylemciliğin yol açtığı kişisel bedelleri dengeli bir biçimde aktaran güçlü bir radikal sinema örneği.

Barry Healy
20 Temmuz 2023
Kaynak