Bhagat Singh ve Gandhi

Sivil itaatsizliğe ve şiddet dışı siyasete bağlılığı hayatının ana ilkesi yapmış biri olarak Gandhi, üst düzey bir İngiliz polis memurunu öldürmekle suçlanıp hapsi atılan Bhagat Singh [28 Eylül 1907-23 Mart 1931] ve yoldaşlarına verilen idam cezasının iptali için Hindistan Genel Valisi Lord Irwin’e baskı uygulamış bir isimdi. Gandhi, Singh ve yoldaşlarının eylemine onay vermiyordu ama ceza indirimi için valiyle çeşitli görüşmeler yaptı. Vali, Gandhi ile samimi bir ilişki kurdu ve karakterinden ötürü onu el üstünde tuttu. Gandhi de açık yürekliliği ve iyi niyetinden ötürü Irwin’e saygı gösterdi. Bhagat Singh ile ilgili tarih çalışmalarında sıklıkla tanık olduğumuz, Gandhi ve Irwin’in ölüm cezasını iptal etme konusunda ellerinden geleni yapmadıklarını söyleyen yaygın anlayışın aksine, şu tespiti yapmak gerekiyor: Singh ve yoldaşlarının meselesi, Irwin ve Gandhi’nin boyunu aşan bir meseleydi, zira bu iki isim, dilediklerini yapacak ölçüde özgür ve bağımsız kişiler değillerdi. Gandhi ve Irwin, ülkelerinde faal olan, Britanya İmparatorluğu’nun tesis ettiği sistem dâhilinde hareket etmek zorundaydı.

Gandhi, şiddet eylemlerini eleştiren bir isimdi. Bu tür eylemlere tümden karşıydı. Bir birey veya politik parti şiddet araçlarını benimsediğinde, hemen onun karşısına dikiliyordu. Tam da bu sebeple Bhagat Singh ve yoldaşlarını “yanlış yola sapmış gençler” olarak görüyor ve onların Hindistan’ın bağımsızlık mücadelesine ve davaya büyük bir zarar verdiğini düşünüyordu. Ahlâkî ve pragmatik düzlemde Gandhi, Bhagat ve yoldaşlarını eleştiriyordu. Gandhi’yi eleştirenlerse, onun Singh ve yoldaşlarının ölüm cezasının iptalini Irwin’le yapılacak anlaşmanın imzalanması için bir şart olarak öne sürebileceğini söylediler. Lâkin Gandhi’nin bunu yapması mümkün değildi, zira ahlâkına aykırıydı, aynı zamanda Hindistan Ulusal Kongre Partisi’nin siyaseti ile çelişecek bir girişim olurdu. Genel Vali ile imzalanan ateşkese son vermesi ve idam cezasının iptali için hükümete baskı uygulaması pek mümkün değildi. Tabii öte yandan Gandhi, idam cezasının ilkesel olarak kaldırılması için halk desteği toplamak adına bir yürüyüş de tertipleyebilirdi.

İdam cezası, bugün ABD, Çin, Britanya ve Hindistan’da hâlen daha yürürlükte. Fakat Singh’in eylemini bu kategoriye sokmak pek mümkün değil. Gandhi, neden idam cezasının kaldırılması yönünde talepte bulunmadı? Örneğin bu vakada Singh ve yoldaşlarına müebbet hapis verilebilir, bu insanlar, Hindistan’ın bağımsızlığına kavuşacağı 15 Ağustos 1947’de gününde özgür olabilirlerdi.

Bazı tarihçiler ve yazarlar, Bhagat Singh’in sadık bir Marksist olduğunu söylüyorlar. Onunla yakın ilişki içerisinde olan Sohan Singh Josh, Bhagat Singh’in Marksist ideallere bağlı, kendini yetiştirmiş bir komünist olduğunu söylüyor. “Bhagat Singh: Bir Devrimcinin Biyografisi ve Mirası” isimli makalesinde K. N. Panikkar, Bhagat Singh’i “Marksizmden beslenmiş bir devrimci harekete öncülük eden ilk Marksist-Leninistlerden biri” olarak takdim ediyor.[1] Yayına D. N. Gupta tarafından hazırlanan Bhagat Singh: Seçme Konuşmalar ve Yazılar isimli kitabın önsüzünü kaleme alan Bipan Chandra ise Bhagat Singh’in Marksist olma sürecine girmiş bir devrimci olduğunu söylüyor ve “onun pek Marksist olmadığını ama süreç içerisinde Marksist olmayı bildiğini” iddia ediyor.[2] Komünist Parti genel sekreterliği yapmış bir isim olan Ajoy Ghosh, ömrünün son aşamasında Bhagat Singh'in sosyalizme ilgisinin daha da arttığını ama onun bir Marksist olduğunu iddia etmenin abartılı olacağını, öte yandan onun Hindistan’da faal olan Britanya hükümetine karşı tekil ve kolektif olarak silâhlı eyleme girişmenin zaruri olduğunu düşünmeye başladığını söylüyor.

Solcu tarihçilerin yazılarında Bhagat Singh, Marksçı gömleği giymiş biri olarak takdim ediliyor. Bana kalırsa, hassas ve zeki bir genç olarak Bhagat Singh, Marksizmle daha çok direniş hareketinin askıya alınması sonrası ilgileniyor ki bu da ömrünün son aşamasına denk düşüyor. Fakat o dönemden önce ona birçok şey etki etti. 1913’te kurulup 1919’da dağılan Sih partisi Ghadar Partisi’nden, Hindu reform hareketi Arya Samaj [Asil Toplum] hareketinden ve Sih hareketi Babbar Akali hareketinden etkilendi. Politik görüşünü birçok önemli isim şekillendirdi ve eylemleri noktasında onu teşvik etti. Arya Samaj hareketine mensup devrimci bir aileden gelen Bhagat Singh Marksizme meyilli bir Ghadarcı ekibin içinde yaşadı. Onun dini hürriyet, şiarı “Yaşasın Devrim” [İnkilab Zindabad], hedefi sosyalizmdi.

V. N. Datta

[Kaynak: Gandhi and Bhagat Singh, Rupa. Co., 2008.]

Dipnotlar:
[1] K. N. Panikkar, Frontline, Cilt. 24, Sayı. 21, s. 6-7, 12, 2 Kasım 2007, Yeni Delhi.

[2] D.N. Gupta, Bhagat Singh: Selected Speeches and Writings, Yeni Delhi, 2007, s. vii-viii.

Ek Okuma:
Bhagat Singh
Telgraf