Lenin ve Müslüman Şark

Dünyanın en büyük psikologu ve mazlum Müslüman halkların en samimi savunucusu aramızdan gitmiştir.

Vladimir İliç, her fırsatta Müslüman şarkın hayatını az bildiğini itiraf eden bir isimdi. Lâkin ona bu veya başka bir halkın maişetinden (geçiminden) ve karakterinin bazı yönlerinden bahsederken o derhal kaşlarını çatarak öyle fikirler dile getirirdi ki bu fikirler, dinleyenin düşüncelerini son maksadımıza nail olma noktasında doğru yola sevk ederdi.

Lenin’in geri kalmış bir halkın maişetine deneyim öncesini ve sonrasını temel alarak yaklaşması, onu dinleyeni kendisine fazlasıyla hayran bırakan bir vasıftı. Sohbet sonrası onu dinleyen kişi, yüzleşilen güçlükler karşısında, şu veya bu meselenin hallini doğru ele alma noktasında bu güçlü psikologdan çok şey öğrenmek gerektiğini anlamış bir hâlde onun yanından kalkıp giderdi.

Şark hakkında sohbet ederken Vladimir İliç, Müslüman şarkın iktisadî ve siyasî vaziyetini bilhassa merak ederdi. Bütün Müslümanları Avrupa’nın sömürge siyasetinden kurtarmak, onun özgürce ve bağımsız olarak gelişmesini sağlamak, Lenin’in en büyük arzusuydu. Lenin’e göre bu, Müslüman emekçilerin kuvvetlenip kendi bünyesindeki zalimlerden özgürleşmesi için mücadele eden hareketin aşması gereken ilk merhale idi.

Ah!.. Eğer şarkın tüm mazlum emekçileri, Lenin’in kalbinin kendileri için büyük bir şefkatle attığını bilselerdi, aziz Vladimir İliç’in vefatının yol açtığı o büyük kederi onlar da derinden hissederlerdi!

Neriman Nerimanov
İzvestiya, 25 Ocak 1924