Paris Komünü Sanatçılar Federasyonu Manifestosu

Paris Komünü, özü itibarıyla sosyalist yönetim noktasında ilk büyük ölçekli deneydir. 18 Mart 1871’de düzenli Fransız ordusunun kaçmasıyla radikal işçiler ve zanaatkârlar şehrin kontrolünü ele geçirmek için Ulusal Muhafızlar içerisinde örgütlendiler. Günler sonra Komün için seçim yapıldı, hemen ardından da işçilerin işyerlerine ve işletmelere el koydukları ve bunların işçiler eliyle idare edilecekleri duyuruldu, ölüm cezası ve zorunlu askerlik hizmeti kaldırıldı, din ve devletin ayrılması hükme bağlandı, sosyal güvenlik ve emeklilik maaşları gibi alanlarda ilk çalışmalar gerçekleştirildi. Her gün sıradan emekçiler şehrin yönetilmesi ile ilgili olarak devrimci ve demokratik kimi yeni yollar geliştirdiler.

Bu yollardan biri de sanat alanına yönelik tümüyle farklı yaklaşım sergilenmesiyle alakalı idi. 15 Nisan’da aralarında ünlü ressam Gustave Courbet’nin, Enternasyonal Marşı’nın sözlerinin yazarı Eugène Pottier’nin de bulunduğu Parisli sanatçılar, ressamlar, heykeltıraşlar ve takı tasarımcıları bu yaklaşımın ne olması gerektiğine dair önerilerini sunmak ve bu konuda tartışma yürütmek için bir araya geldiler.

Öneriler dolambaçsız bir yoldan aktarılıyordu: sanatın kontrolü sanatçılarda olacak, sanat ve kültür bir hak olarak görülecekti. Her şeyin ötesinde bu sanatçılar sanatın sadece devletin ve zenginlerin eğlencesine dönüşmesini sorguladılar. Bu isimlerin teşkil ettiği federasyon, herkesin güzellik içerisinde yaşama ve çalışmasının bir hak olduğunu ısrarla vurguladı. Communal Luxury: The Political Imaginary of the Paris Commune [“Komünal Zevk: Paris Komünü’nün Politik Muhayyilesi”] isimli çalışmanın yazarı Kristin Ross bu talebin önemini şu şekilde ifade ediyor:

“Söz konusu talep, ufak, hatta ‘süs niyetine’ dile getirilmiş bir talepmiş gibi geliyor kulağa. Oysa bu talep esasında bizim sadece sanatla değil, emek süreçleriyle, toplumsal ilişkilerle, doğayla ve içinde yaşadığımız çevreyle ilişkimizin tümüyle yeniden yapılandırılmasını şart koşuyor. […] Burada sanat ve güzellik kamusallaştırılıyor, tümüyle gündelik hayatla bütünleştiriliyor ve tiksindirici milliyetçi anıtsallığın merkezinden çıkartılıyor ve özel salonlarda kapalı bir şey olmaktan çıkıyor.”

Aşağıdaki metin, Komün’ün günlük haberlerinden ve gazetelerinden alındı. İsmi geçen sanatçıların manifestosunu ihtiva ediyor. Bu, bildiğimiz kadarıyla Paris Sanatçılar Federasyonu manifestosunun eldeki ilk kapsamlı İngilizce tercümesi. Red Wedge, manifestoyu gündelik hayatta sanatın oynadığı rolü yeniden tefekkür etmek ve radikal tarihi yeniden keşfetmek amacıyla yayınlıyor. -Editörler

* * *

Sanatçılar Meclisi

Bay Courbet’nin dün saat ikide Komün’ün izniyle bir araya getirdiği sanatçıların toplantısı Tıp Okulu’nun büyük amfisinde gerçekleştirildi. Amfi ağzına kadar doluydu, tüm sanat dalları fazlasıyla temsil edildi. Ressamlar arasında Messrs Feyen-Perrin ve Héreau; heykeltıraşlardan Messrs Moulin ve Delaplanche’ı gördük; karikatürcüler Bertall’ı göndermişti; gravürcüleri Bay Michelin, eleştirmenleri Bay Philippe Burty temsil ediyordu, toplantıda birçok mimar ve takı tasarımcısı da vardı. Meclis dört yüzü aşkın insandan oluşuyordu.

Başkanlığını Bay Courbet yaptı, yardımcıları Messrs Moulin ve Pottier’di. Pottier ilk olarak hazırlık komitesinin hazırladığı, kendisinin bizzat gözden geçirdiği raporu okudu. Bu hayli ilginç belge, günümüz sanatının ihtiyaçları ve hedeflerine dair derinlikli kimi değerlendirmeleri içeriyordu.

Kendi çıkarlarını yönetme meselesi sadece sanatçılara tevdi ediliyor.

Alt komitenin hazırladığı raporun ruhuna hâkim olan işte bu fikir. Paris’te çalışma yürüten tüm isimleri bir araya getiren bir Paris sanatçıları federasyonu kurulması üzerinde duruluyor.

* * *

Paris Sanatçıları Federasyonu

Komünal Cumhuriyet’in ilkelerine bağlı olan Parisli sanatçılar bir federasyon kurdular.

Sanatsal idrake sahip herkesi şu esaslar üzerinden bir araya getiriyor:

“Sanatın ücretsiz yayılımı, tüm hükümet denetiminden ve tüm imtiyazlardan azade olması”.

“Federasyonun tüm üyeleri arasında haklar konusunda eşitlik.”

“Sanatçıların genel oy hakkını kullanarak seçeceği bir komitenin teşkil edilmesi üzerinden, herkesin bağımsızlığının ve haysiyetinin koruma altına alınması.” Bu komite dayanışma bağlarını güçlendirmiş, eylem birliğini sağlamıştır.

Komitenin Bileşimi

Komite farklı sanat dallarını temsil eden 47 üyeden oluşuyor:

16 ressam;

10 heykeltıraş;

5 mimar;

6 gravür sanatçısı ve

Yanlışlıkla endüstriyel sanatlar denilen dekoratif sanatları temsil eden 10 üye.

Bu isimler, liste sistemi ve gizli oylama üzerinden belirlendi.

İster çalışmalarının sahip olduğu şöhret, ister sergi kartı, isterse iki destekçi sanatçıdan alınacak yazılı bir tasdik belgesi üzerinden sanatçı olduğunu ispatlayan, her iki cinsiyetten yurttaşlar, oylamaya katılma hakkını elde etmişlerdir.

Komite üyeleri bir yıllığına seçilmiştir.

Yetki süresinin sona ermesi durumunda komitenin gizli oylama üzerinden belirlediği on beş üye bir sonraki yıl boyunca görevde kalacak; diğer otuz iki üye başka isimlerle değiştirilecektir.

Hâlihazırda üyelikleri süren isimler, bir yıllık aranın sonunda yeniden seçilebileceklerdir.

Azletme hakkı, görevini yerine getirmeyen üyeye karşı uygulanabilir. Azletme işlemi, ancak bu konudaki talep dillendirildikten bir ay sonra gerçekleştirilebilir, genel mecliste oya sunulursa, oy kullananların üçte iki çoğunluğu esas alınacaktır.

Courbet’nin önerisi üzerine komünarlarca yıkılan, imparatorluk dönemine ait Vendome Sütunu

Yetkinin Belirlenmesi

Sanatçıların teşkil ettiği sanat dünyası idaresinin görevleri:

Geçmişin değerlerini korumak;

Bugüne ait tüm unsurları uygulamak ve aydınlatmak;

Geleceği eğitim yoluyla kurmak.

Anıtlar, müzeler.

Sanatsal açıdan anıtlar, müzeler ve Paris’te bulunan sanat çalışmalarını içeren galerilerin, koleksiyonların ve kütüphanelerin bulunduğu, , özel kişilere ait kurumlar koruma ve denetleme görevi ifa edecek olan komiteye tevdi edilmiştir.

Komite bunları kurma, koruma ve uyarlama işlerini üstlenecek, plan, envanter, endeks ve katalog çalışmalarını yürütecektir.

Komite, çalışmaları teşvik etmek ve ziyaretçilerin merakını gidermek amacıyla bu eserleri kamunun hizmetine sunacaktır.

Komite, binaların korunması ile ilgili gelişmeleri, mevcut hâllerini kayıt altına alacak, acilen yapılması gereken tamir işlerini gerçekleştirecek ve çalışmalarla alakalı, sıkça yapılan değerlendirmeleri Komün’e sunacaktır.

Gerekli beceri ve ahlak sorgusunu yaptıktan sonra komite idareciler, bir sekreter, arşivciler ve bekçiler atayacak, böylelikle sonrasında ele alınacak olan, sergiler ve bu kurumların hizmetle alakalı ihtiyaçlarının giderilmesini güvence altına alacaktır.

Sergiler

Komite, Paris’te gerçekleştirilecek komünal, ulusal ve uluslararası sergileri organize edecektir.

Paris’te gerçekleştirilmeyen ulusal ve uluslararası sergiler konusunda komite Parisli sanatçıların çıkarlarından sorumlu olacak bir komisyon görevlendirecektir.

Komite, sadece yazarların imzasını taşıyan eserleri, özgün yaratımları veya resimler üzerinden yapılan gravür çalışmaları gibi bir sanat dalından diğerine gerçekleştirilen aktarma çalışmaları vb. kabul edecektir.

Komite, gerçek yaratıcı yerine editörünün veya imalatçısının adını yazan tüm kâr amaçlı sergileri kesin olarak reddeder.

Komite asla ödül almaz.

Komün eliyle ısmarlanmış olağan çalışmalar tüm sergicilerin seçim yoluyla belirleyeceği sanatçılar arasında dağıtılacaktır.

Olağandışı çalışmalar ise yarışma üzerinden belirlenecektir.

Eğitim

Komite, komüne bağlı ilkokullarda ve meslek okullarında çizim ve modelleme eğitimine nezaret edecektir. Bu okullara öğretmen atamaları yarışma yoluyla gerçekleştirilecektir; komite ilgi çeken, mantıklı yöntemlerin uygulanmasını teşvik eder; modellerin onayını komite verir; yüksek bir ruhun açığa çıktığı konu başlıklarını belirler, Komün adına tamamlanması gereken çalışmalar gerçekleştirir.

Komite, yüksek eğitim için büyük salonlar inşa edilmesi konusunda teşvikte bulunur, estetik, tarih ve sanat felsefesi için konferanslar düzenlenmesini sağlar.

Tanıtım

Komite, Officiel des arts adında tanıtım amaçlı bir yayın çıkartır.

Komitenin kontrolü ve sorumluluğunda olmak şartıyla bu dergi sanat dünyası ile ilgili olaylara ve sanatçılara dair bilgilere yer verir.

Dergi, komitenin çalışmalarını, toplantı tutanaklarını, gelir-gider bütçesini ve gerekli talimatlara temel teşkil edecek ve bunların hazırlanmasını sağlayacak tüm istatistik faaliyetlerini yayınlar.

Estetikle ilgili makalelere tahsis edilmiş olan yazın bölümü, tüm görüşler ve tüm sistemler karşısında tarafsız olacaktır.

İlerici, bağımsız, haysiyetli ve samimi bir yayın olarak Officiel des arts yeniden doğuşumuzun en ciddi ifadesi olacaktır.

Hakem Kararları

Sanatla ilgili olarak gündeme gelen, tartışmalara yol açan tüm ihtilaflı hususlar ilgili tarafların (sanatçıların veya başkalarının) ricası üzerine uzlaştırıcı hakemler atanacaktır.

İlke ve genel çıkar gibi konularda komite hakem kurulu olarak iş görecek ve verdiği kararlar Officiel des arts’ta yer alacaktır.

Bireysel İnisiyatif

Komite, bütün yurttaşları, tüm önerilerini, projelerini, raporlarını ve sanatın ilerlemesini, sanatçıların ahlakî ve entelektüel özgürleşmesini veya bir hedef olarak kendi grubunun maddî ilerlemesini sağlayacak görüşlerini iletmeye davet eder.

Komite, bu sürecin hesabını Komün’e verir ve uygulanabilir bulduğu her şeyle alakalı işbirliğine gider ve ahlakî desteğini sunar.

Komite, devam eden tüm girişimlere dair onay verme noktasında kamuoyuna çağrıda bulunur, Officiel des arts’ın tanıtımı için halkın önerilerini alır.

Son olarak, sanat eserlerinin kalem, söz, yazı yoluyla, halkın eliyle yeniden üretilmesi, zeki ve yüksek duygulara ulaştıran, Fransa’nın birçok mütevazı köyünde bulunan meclis binalarında, bol miktarda sergilenen görüntüler üzerinden komite, yeniden doğuşumuz için çalışacak, komünal zenginliğin oluşması için uğraşacak, geleceğin ve Evrensel Cumhuriyet’in ihtişamı uğrunda mücadele edecektir.

G. COURBET, MOULINET, STEPHEN MARTIN, ALEXANDRE JOUSSE, ROSZEZENCH, TRICHON, DALOU, JULES HÉREAU, C. CHABERT, H. DUBOIS, A. FALEYNIÈRE, EUGÈNE POTTIER, PERRIN, A. MOUILLIARD.

Fransızcadan çeviren: Jeff Skinner
Kaynak

[Sanatçılar Federasyonu, Paris Komünü süresince sanatın rolünün yeniden değerlendirmeye tabi tutulması amacıyla Nisan 1871’de bir araya gelmiş olan, sanatçılardan, heykeltıraşlardan ve takı tasarımcılarından meydana gelen radikal grubun adıdır.]