Azadi

“Selam olsun dünyanın mücadele eden ve çalışan kadınlarına!”

Varsayılanın aksine, günümüz gençliğinin belirli bir kesiminin ruhu hâline gelmiş, Cevahirlal Nehru Üniversitesi öğrenci lideri Kanhaiya Kumar’ın attığı “Azadi” sloganı Kaşmirli ayrılıkçıların bir hediyesi değildir.

İlginç olan şu ki bu slogan esasında patriarkaya karşı feministlerin attığı bir slogandır. Zaman içerisinde ünlü feminist Kamla Basin tarafından güney Asya genelinde süren kadın hareketi dâhilinde evrimleşip popüler hâle gelmiştir.

O kolayca akılda kalan “Azadi” sloganı ile dans edip şarkı söylemenin tarihi 1991’de Kalküta’daki Cadavpur Üniversitesi’nde yapılan Kadın Çalışmaları Konferansı’na dek uzanır. Hayat dolu ve büyüleyici bir isim olan Basin, kırklı yaşlarının başında bu sloganı elinde bir davul ile birlikte atınca, yumruklarını havaya savuran kadınlar sarmıştı etrafını. O gün yanımda olan beş yaşındaki kızım da şarkıya kendisini kaptırmış, tüm o çocukluk yılları boyunca bu şarkıyı söyleyip durmuştu.

Şarkının ilk sözleri Basin’e ait:

“Meri behane maange Azaadi, meri bachhi maange Azaadi, naari ka naara Azaadi... (‘Kız kardeşlerim özgürlük istiyor, kızım özgürlük istiyor, her kadının sloganıdır özgürlük’)”.

Basin’in “Azadi” şiirini kadına şiddete son vermek amacıyla tüm dünya genelinde örgütlenmiş olan Zafer Günü hareketince başlatılmış bir kampanya dâhilinde okuduğu video şu YouTube’da mevcut.

 

Basin, şiiri Yeni Delhi’deki Connaught Salonu’nda da okudu. Şiir, 14 Şubat’ta kadına karşı şiddeti protesto etmek için organize edilen “Bir Milyar Ayakta” isimli kampanya için bir araya gelen kalabalık tarafından hep bir ağızdan okundu.

Yetmişine giren, saçları beyazlamış bu kadının genç sesinde, toplumun hastalıklarından kurtulmaya, özgürleşmeye dönük çağrı bir nabız gibi atıyor hâlâ.

Telefonla yapılan bir röportajda Basin şiirin bir kısmını okuyor: “Patriyarkadan Azadi; tüm hiyerarşilerden Azadi; bitmek bilmeyen şiddetten Azadi; çaresiz sessizlikten Azadi.”

Şiirin kökenine dairse şunları söylüyor: “Ben ‘Meri behane maange Azaadi’ sloganını Pakistanlı feministlerden öğrendim, sonra doğaçlama kimi kelimeler ekledim. Neyi protesto ettiğimize bağlı olarak bu kelimeler birçok kez değişti. Kast sistemi üzerinden yapılan ayrımcılık, kabilelere yönelik adaletsizlikler veya kadına şiddet gibi konular üzerinden slogan başka bir hâl aldı.”

Şarkı öylesine popüler oldu ki sol ve adaletsizliklerden kurtulmak isteyen diğer gruplar bu şarkıyı benimsedi. Zubaan’ın kurucusu-yayıncısı, feminist eylemci Urvanşi Butalya şiirle ilgili şunu söylüyor: “O feminist hareketin en popüler şiirlerinden biriydi. Sonrasında diğer gruplara da ilham verdi. Ama bizim aklımızda hep ilham veren, feminist bir şarkı olarak kaldı.”

Başlarda kadın hareketini görmezden gelen sol bile şarkıyı benimsedi ve içinde geçen özgürlük sloganını atar oldu.

Basin’e göre, “Şarkı sadece toplumun olumsuz yönlerinden kurtulmakla değil, ayrıca özgürce yürümek, özgürce konuşmak, deliler gibi dans etmek, yüksek sesle şarkılar söylemek, kendini ifade etmek, kutlama yapmak gibi olumlu şeyler için özgürlük talep etmekle de ilgili.”

Kamla alt kıtadaki kadın hareketinde 1970’ten beri faal, bugün Jagori ve Sangat isimli feminist gruplarla birlikte çalışıyor. O, Pencap halk ezgileri üzerine yazılmış, kadın yürüyüşlerinde kullanılan sözlere önemli katkılar yapmış bir isim. Bu ezgilerden biri “Todh todh ke bandhano ko dekho behane aati hain (Prangaları kır ki kız kardeşlerin dışarı çıksın)” diğeri de “Dariya ki kasam, maujon ki kasam, yeh taana-baana badlega (O nehirlere o dalgalara yemin olsun ki her şey değişecek)”.

Kamla bugün bir yandan Delhi’de bir yandan da Himaçal’daki Daramşala’da kentli ve köylü kadınlarla birlikte çalışmalar yaparak geçiriyor ömrünü.

Nirupama Dutt
5 Mart 2016
Kaynak