Yâr ile Kâr

Bir vakitler “Altan Tan HDP’den aday olmasın” kampanyası başlatanlar, bugün “sosyal âlemler”inde Tan’ın sözleriyle coşuyorlar. Bireyi aşan değerlerin taşıyıcılarını, belirledikleri siyaset alanında görmek istemiyorlar, bu açık. Bunu da küçük burjuva bir eşitlikçilik adına yapıyorlar. “Cascavlak, dımdızlak bireyler olarak eşitlenelim” istiyorlar. Ama bu eşitlikçilik, eşitleyici pratikleri ezmek için ifa ediliyor. Eşitlikçi vurgu, bir çizginin arkasında, koşu parkurunda yan yana durabilmek için yapılıyor. Yani bu vurgu, örtük bir özgürlük kurgusuna dair. Sorulmayan soru şu: gürleşmesi istenen öz, neyin özüdür?

Burdur’da düzenlenen bir Yörük kültürü gecesinde konuşmacı şunları söylüyor: “Yavuz Sultan Selim’in sözüdür: ‘bu Yörükleri savaşçı yapın, devletin hiçbir noktasına getirmeyin.’ Artık biz Yörükler, savaşta ön saflara sürülmek değil, doktor, mühendis, bürokrat olmak istiyoruz.” Yeni Yavuz’lar, Yörükleri doktor, mühendis, bürokrat ordusu dâhilinde ön saflara sürüyorlar artık. Sağ siyaset, Anadolu’nun Yörük ve Türkmen aşiretlerinin temsilcilerini besleyerek, burjuvazinin ve devletin bekası için siperlere koşturuyorlar onları.

Bir vakitler TKP, sanırım, 1980 kongresini Konya’da yaptığını duyuruyor dosta düşmana. Oysa kongre Moskova’da yapılıyor. Bu TKP’nin üst düzey kadrolarından biri olan Veysi Sarısözen’in şimdiki partisinin genç üyeleri, bugün Kadıköy Salı Pazarı’nda çektikleri seçim videosunu Burdur’da çekilmiş gibi gösteriyorlar. Burdur halk pazarında tüm pazarcıların “HDP” dediklerini iddia ediyorlar. Madunların, mağdurların, mazlumların bu zihniyet dâhilinde niceliksel bir değer, görsel bir malzeme niteliği taşıdığı ortada.

Genel siyaset alanının sınırlarını burjuvazi tayin ediyor. Burjuvazi kendi azınlık oluşundan ürktüğü için, öncelikle o azınlık hâlini gür gösterecek yolları araştırıyor, kendisine düşman kesimleri de birey ölçüsünde, temsiliyet düzleminde, eşikten içeri sokmak istiyor. Ne gürleştirilmek isteniyorsa, burjuvaziye hizmet ediyor.

Yörükler, batılı, emperyalist kurgunun ürettiği Türkçülüğün nesnesi kılınıyorlar. Burjuvazinin belirlediği siyaset alanına ancak bu surette girebiliyorlar. Bugün toprağı, suyu, geleceği çalınıyor ama onlar Türk’ten gayrı, Türk’e düşman Türkçülük ideolojisiyle hareket ediyorlar. Türk, özel insanların özel duygularına kapatılıyor. Burjuva siyasetinin kutsal bireyinin “Türk”, “Müslüman” ya da “İşçi” olarak kodlanması arasında bir fark bulunmuyor.

Din, millet ve sınıf meseleleri, özel, bireysel olgular olarak gösteriliyor. Burjuva siyaset alanında ancak bu kadarına tahammül edilebiliyor. Örneğin Demirtaş bir konuşmasında yoksulluktan bahsedip “meselenin sınıfsal tarafı da bu” diyor. Yani belirli bireylerin özel, öznel hikâyeleri o düzeyde ele alınıyor. Din, millet ve sınıfla ilgili değerlendirmelerde bu birey vurgusu öne çıkıyor. Tüm hikâyeler, toplam gidişattan, tarihten ve toplumdan ayrı ele alınıyor. Burjuvazinin tarihten ve toplumdan kaynaklı her türlü öfke biçimine ve tarzına karşı kendisini savunma biçimi bu. Din, millet ve sınıf, bireye kapatılarak, tehdit oluşturan yanları budanıyor.

Liberaller, haber kaynaklarının başını tutuyorlar. İdeolojik düzeyde HDP dâhil tüm seçim partilerinin zihinsel işlemlerini tayin ediyorlar. Onların görevi, burjuvazinin savunma hattını örmek. Faşistlerse saldırı hattını örmekle meşguller. İki kesimde de bu bireyin kutsiyeti temel rol oynuyor. Her ikisi de burjuvazinin siyasetteki hareket alanını rahatlatıyor.

AKP nerede “köke, ecdada dönüyoruz” diyorsa, orası burjuvazinin yüzünü döndüğü yer oluyor. Bu parti, din, millet ve sınıf bahsinde, gene burjuva siyasetin ihtiyaç duyduğu bir yerden karşılanıyor, karşıya atılıyor. AKP’nin “kök ve ecdad” dediği şey, burjuva bireyden başka bir şeyi ifade etmiyor. Esas itiraz edilmesi gereken bu. Erdoğan’ın “Benim sayemde on kat zengin oldunuz” dediği kesimlerin ideolojik itirazlarından medet umulmaması gerekiyor.

HDP’liler de dâhil kimi siyasetçilerin AKP’lileri zekâ, akıl, ilericilik üzerinden eleştirmelerinin sınıfsal bir tarafı var. Boğaziçi ve ODTÜ çıkartmaları, mevziin nereye kurulduğunu gösteriyor. Cem Yılmaz kitlesine oynayarak, hazır cevap olmanın, lafı gediğine koymanın, kelâmı mizahla yoğurmanın prim yapacağı düşünülüyor. Charlie Hebdo’nun Le Pen ve devletçi zihniyetin çizgisine çekildiğinin söylendiği günlerde, LeMan dergisi, Fenerbahçeli futbolculara yapılan saldırı sonrası, kendilerinin tabiriyle, “nefret suçu” işliyor ve tüm Trabzonspor taraftarını aşağılayan, onları bir kupa için insana kıyacak caniler olarak gösteren bir karikatür çiziyor. Oysa rahmetli Kazım Koyuncu’nun tabiriyle, “Trabzonspor güçsüzlerin güçlülere meydan okuma ihtimalini temsil ediyor.” Efendilere yaranmak isteyenler, güçsüzlerin güçlenme gayretlerini alaya almayı maharet sayıyorlar.

Sapla samanın karıştığı yer de burası. Birilerine “ben daha zekiyim, akıllıyım hem de komiğim” diyerek kendilerini beğendirmeye çalışanlar, o birilerini sorgulamalıdırlar. AKP’ye oy veren, ona çalışan halk kütlelerini din, millet ve sınıf üzerinden ezmeye, parçalamaya, siyaset alanından kovmaya çalışmak, devrimci bir tutum olmasa gerektir. Yani AKP’yle güçlü olduğunu sananları aşağılayarak yol almak yerine, aksine, onların AKP'yle güçsüzleştiklerini ve güç imkânlarını göstermek zorunludur.

AKP bugün güncellenmiş Kemalist devlettir. Yüz yıldır ne yapılıyorsa, onu yapmaktadır. Onun burjuva siyasetin ilke, kural ve alışkanlıkları dışında bir şey yapması mümkün değildir. Burjuvazinin belirlediği alana giriş bileti almak isterken bu bileti AKP tabanına küfrederek almaya çalışmanın bir anlamı yoktur. O alana Müslüman, Kürd ve işçinin girmesi yasaktır. Burjuvazi, ancak kendisine benzeyene el etmektedir. Bilet alanlar, gücü düşürmüş, güçlenme imkânlarına sırtını dönmüş demektir.

O alana Müslüman’ın girmesi, Ermeni’nin, Rum’un dinleri üzerinden dışlanması ile mümkündür. Girdiği yerde yanına birçok şeyi almaması gerekmiştir. Kürd’ün girmesi, Türk’ün, Yörük’ün, Türkmen’in kovulması ile mümkündür. Yanındaki birçok şeyi eşikte bırakmalıdır. İşçinin girmesi ise ancak şirketleşmiş sendikalar üzerinden olabilir.

Bugün CHP, HDP ve MHP, dinin istismar edilmesine karşıtlık noktasında birleşmektedir. Şirketleşmiş sendikalar, dağdan inmiş Kürd, Yörük’ü ancak kendi çıkarlarına hizmet ettiği noktada değerli gören “Türk”, AKP’de gördükleri “din”e saldırmaktadırlar. Sınırlamak istedikleri, saldırdıkları şey, kendilerinde kireçleşmiş burjuva kurguyu parçalayacak bir İslam’ın imkânlarıdır. Saldırı savunma amaçlıdır ve savundukları genel burjuva siyasetidir.

Bu tantana içerisinde, Diyanet tartışması noktasında, bugün TKP ile AKP yan yanadır. İkisi de İslam’ın imkânlarını bastırma ve ezme gayreti için Diyanet’in gerekliliğini dile getirmektedir. Burada cin olmadan adam çarpma çabası söz konusudur. Masa başında kendisini devlet zannedenler, devletin nasıl olması gerektiğine ilişkin fikirler saçmaktadırlar ortalığa. Dolayısıyla, alttakilerin “devlet” olma iradesi, bugünkü devleti eleştirirken ezilmektedir. Bu amaçla devletin değil, canlı varlıkların olmadığı bir zaman kesitini merkeze alıp bugüne ölçü ve ölçek sunulmaktadır. Oysa bu ölçü ve ölçek, bugünün burjuvazisi içindir, onun çıkarınadır. Burjuva siyasetinin mayasında pazara, kâra, mülkiyete ve rekabete uygun bir “insan” kurgusu vardır.

Yani Hz. Muhammed’in devlet kurmadığını söylemek, Medine kurgusunu Mekke’nin karşısına çıkartmak, en iyisinden, Medine’nin dişlerini söküp onu burjuva liberal bir ezbere kurban etmek, hiçbir sonuç üretmez. Bu anlamda, daha düne kadar “Müslüman’ın dinî değerlerine dokunmamak lazım. İhsan Hoca yanlış yapıyor” diyen Ayhan Bilgen’in bugün İhsan Eliaçık’la “demokratik İslam” kurgusu üzerinden yan yana gelmesi, manidardır. Getirene, hizalanan çizgiyi kimin çizdiğine bakmak gerekir. Bu çizgi, muhtemelen dini, dindeki devrimci imkânları öte tarafta bırakmak içindir.

Dinin istismar edilmesi bahsinde Sıffin Savaşı’na atıfta bulunulması da manasızdır. Erdoğan Aydın, “AKP bizi zayıf yerimizden vurmaya çalışıyor” deyip, bu savaşta mızrakların ucuna Kur’an sayfaları asılmasından bahsetmektedir. Oysa Muaviye’nin karşısındaki ordunun komutanı dini zayıf değil, aksine, İslam’a göre, “ilmin kapısı”dır. Yani Muaviye, kendi İslam’ını üstün kılmak değil, Hz. Ali’nin dine tam bağlılığını kullanmak için o taktiği uygulamıştır. Tayyip Erdoğan’la yarışı eşit koşullarda yürütmek isteyenler, esasen bu yarışı kabul etmekle mağlupturlar. Ayak bastıkları, start çizgisinin arkasına dizildikleri kulvar, asla bizim değildir.

Sabahın beşinde işe gidenlerin yürüdükleri yollar, gecenin köründe mevzilere inenlerin yürüdükleri patikalar, tırnakları ile sürülen toprak, yağmalanan ormanlar… Girilen kulvar, buraları kesinlikle görmeyecektir. Oralar, sadece egzersiz ve antrenman için vardır. Yola revan olanlar yoldaşlaşıyor, dolayısıyla o kulvar, yoldaşlığa da düşman.

Osmanlı’dan beri “Yâr ile kâr”ı birleştirme becerisini haiz Nakşibendî tarikatları merkezî bir konumdadırlar. Bugün de AKP buraya yaslanmaktadır. Bir iddiaya göre, bu tarikatın kollarında şeyhten sonra ikinci adamlar hep subaydır. Diyanet’e takılanlar, buralara kördürler. Burjuvazi ve devletinin kendisine tehdit teşkil eden yerleri boş bırakması, doğası gereği mümkün değildir. “Tehditleri savuşturma işlerini ben hallederim” yarışından mazlumlara, fukaraya asla hayır gelmeyecektir.

Laik, “din dışı” demektir. Laik olduğunu söyleyen, doğal olarak, mevcut burjuva kurgunun içerisinde işleyen bir kutsalın hizmetinde olduğunu da söylemiş olur. Kahire’de Müslüman Kardeşler’e “laik olun!” emrini veren Erdoğan ile buranın laikleri esasında yan yanadır. Esma’yı katledenlerle birlikte mazlum Yemen’e yönelik saldırıda ortak olan bu laikler, bugün Siirt’te elindeki Kur’an’ı sallamaktadırlar rakiplerine. O Kur’an, zalimin değil mazlumundur; zalime zulüm, mazluma hürriyettir.

Eren Balkır
7 Mayıs 2015