Şarlman Peralte

Şarlman Peralte, 1915’te ülkesinin ABD tarafından işgal edilmesine karşı çıkan Haitili milliyetçi liderdir. Kakolar [Trogon kuşu] ismindeki gerillalara liderlik eden Peralte, ABD güçlerine kafa tutar. Haitili köylüleri ve Haiti’nin egemenliğini savunmak için eline silâh alır.

1919 yazında ABD’liler, Peralte’yi öldürmek için gizli bir çalışma başlatırlar. Kakolar hareketi içerisinden Jean Baptiste Conzé isminde bir teğmeni iki bin dolara satın alırlar ve beyaz Amerikalıların hâkimiyetindeki jandarma komutanlığında üst düzey subay yapma vaadiyle kandırırlar.

31 Ekim 1919 akşamı Conzé, ABD Deniz Kuvvetleri’nden Herman H. Hanneken isimli bir çavuşu ve William R. Button isminde bir onbaşıyı gizlice ülkeye sokar. Hanneken’in başında olduğu operasyonda 18 jandarma Grande Riviere du Nord yakınlarındaki Kako kampına gider ve Peralte’nin bulunduğu kampa saldırır. Hanneken iki kurşunla Peralte’yi sırtından vurur. Peralte anında ölür. Kamptaki 1.200 savaşçı bu baskında makineli tüfek ateşi altında kalır. Ertesi gün Peralte’nin cesedi gömülmezden önce ABD’li yetkililer kapıya bağlanmış cesedin fotoğrafını çekerler. Başının üzeri Haiti bayrağı ile örtülmüştür. Bu fotoğrafın binlerce kopyası tüm ülke genelinde dağıtılır.

Sonuçta yakalanıp idam edilen Şarlman Peralte’nin ölü bedeni bir kapıya çivilenir ve Haiti’nin kuzeyindeki Cap-Haitien’de bir meydanda sergilenir. Burada amaç, silâhlanmalarına mani olmak için Haitililerin gözlerini korkutmaktır. Bu plan kısmen işe yarar ama Haiti direniş hareketi varlığını sürdürür. Kakolar hareketi son bulmuştur ama geride ayaklanıp Haiti halkının iktidarı için mücadele etmiş bir şehit bırakmıştır. Haitililerin çoğunluğu, Peralte’nin ölümünden sonra işgali “vahşiler”in bir projesi olarak görmeye başlamış ve Peralte’yi Haiti’nin egemenliği yolunda düşmüş bir şehit kabul etmiştir.

Cap Haitien mezarlığında bulunan mezar taşında Christian Werleigh’in şu şiiri kazılıdır:

Otuz üçünde öldü,
Tıpkı İsa gibi ihanete uğradı,
Bayrağının altında o çarmıhta
Çırılçıplak teşhir edildi.
Bir gün bize bir vaatte bulundu
Ve milletimiz için kendisini feda etti.
Amerikalılara kafa tuttu
Tek başına haykırdı: ‘Durun’:
Eğin başlarınızı eğin
Şarlman Peralte’nin önünde!”

Khen Gazon