Farabundo Martí

Farabundo Martí 5 Mayıs 1893’te, El Salvador’un La Libertad bölgesinde bulunan Teotepeque şehrinde dünyaya geldi. Küçük yaşlardan itibaren gündelikçilerin ve işçilerin deneyimlerine, civardaki köylülerin yaşantılarına tanıklık etti. Bu, ondaki adaletsizliğe karşı koyma bilincini şekillendirdi. 1913’te liseden mezun olan Martí, El Salvador Üniversitesi’nde hukuk bölümünde eğitimine başladı. Ancak dönemin politik çalışmalarıyla tanışmasıyla birlikte üniversite yıllarında devrimci mücadeleye atıldı.

Farabundo’nun doğduğu dönem, 1881 ve 1882’de çıkan kanunlar üzerinden kahve üretimini tekelinde bulunduran güçlerin köylüleri ve yerlileri topraklarından mahrum ettiği, çalkantılarla yüklü bir dönemdi. 1903-1914 arası dönemde kahve üretimi arttı, kahve sektörü güçlendi. Büyük kahve yetiştiricileri ilk fabrikalarını kurdular. Zanaatkârların çoğu yeni sektörde sömürülen birer işçiye dönüştü.

1918-1924 arası dönemde tarım ve sanayi işçileri ilk örgütlerini kurdular. Aynı dönemde ayakkabıcılar, duvarcılar, berberler gibi meslek erbapları da kendi loncalarını güçlendirmeyi bildiler. Farabundo bu örgütlenme sürecine dâhil oldu. Başka halkların mücadelesine iştirak etti. Amerika Antiemperyalist Birliği, Komintern’in kurduğu Uluslararası Kızıl Yardım ve Meksika Komünist Partisi’nde üye olarak çalıştı. Orta Amerika Komünist Partisi’ni kuran Farabundo, Nikaragua’nın ABD işgaline karşı verdiği kurtuluş savaşında Sandino ile birlikte savaştı.

Yönetici sınıfın karşısına dikildiği gerekçesiyle 1920-1932 arası dönemde, El Salvador’da altı, Guatemala, ABD ve Meksika’da ise birer kez olmak üzere dokuz kez hapse atıldı. Farklı ülkelerden beş kez sınır dışı edilen Farabundo, aynı zamanda 1930’da kurulan Salvador Komünist Partisi’nin de lideriydi.

1929’da dünya kapitalizmi krize girince kahve fiyatları hızla düştü. Taşradaki yoksulluk iyice arttı, bankalar iflas etti, hükümet gelirleri düştü, binlerce insan işsiz kaldı. Bu dönemde Farabundo, halkı örgütlemeye ve onların mücadelelerine omuz vermeye devam etti.

Aralık 1931’de General Maximiliano Martínez, Arturo Araujo hükümetini devirdi. 22 Ocak 1932’de yerliler ve köylü halk ayaklandı. “32 Ayaklanması” olarak bilinen bu ayaklanmayı diktatörlük kanla bastırdı. Ayaklanmanın hazırlık sürecinde yer alan Farabundo, 19 Ocak 1932’de Luna ve Zapata ile birlikte hapse atıldı. 1 Şubat günü General Martínez’in emriyle kurşuna dizildi.

Kaynak