Paris Komünü özü itibarıyla sosyalist yönetim
noktasında ilk büyük ölçekli deneydir. 18 Mart 1871’de düzenli Fransız
ordusunun kaçmasıyla radikal işçiler ve zanaatkârlar şehrin kontrolünü ele
geçirmek için Ulusal Muhafızlar içerisinde örgütlendiler. Günler sonra Komün
için seçim yapıldı, hemen ardından da işçilerin işyerlerine ve işletmelere el
koydukları ve bunların işçiler eliyle idare edilecekleri duyuruldu, ölüm cezası
ve zorunlu askerlik hizmeti kaldırıldı, din ve devletin ayrılması hükme
bağlandı, sosyal güvenlik ve emeklilik maaşları gibi alanlarda ilk çalışmalar
gerçekleştirildi. Her gün sıradan emekçiler şehrin yönetilmesi ile ilgili
olarak devrimci ve demokratik kimi yeni yollar geliştirdiler.
Bu yollardan biri de sanat alanına yönelik tümüyle
farklı yaklaşım sergilenmesiyle alakalı idi. 15 Nisan’da aralarında ünlü ressam
Gustave Courbet’nin, Enternasyonal Marşı’nın sözlerinin yazarı Eugène
Pottier’nin de bulunduğu Parisli sanatçılar, ressamlar, heykeltıraşlar ve takı
tasarımcıları bu yaklaşımın ne olması gerektiğine dair önerilerini sunmak ve bu
konuda tartışma yürütmek için bir araya geldiler.
Öneriler dolambaçsız bir yoldan aktarılıyordu:
sanatın kontrolü sanatçılarda olacak, sanat ve kültür bir hak olarak
görülecekti. Her şeyin ötesinde bu sanatçılar sanatın sadece devletin ve
zenginlerin eğlencesine dönüşmesini sorguladılar. Bu isimlerin teşkil ettiği
federasyon, herkesin güzellik içerisinde yaşama ve çalışmasının bir hak
olduğunu ısrarla vurguladı. Communal
Luxury: The Political Imaginary of the Paris Commune [“Komünal Zevk: Paris
Komünü’nün Politik Muhayyilesi”] isimli çalışmanın yazarı Kristin Ross bu
talebin önemini şu şekilde ifade ediyor:
“Söz
konusu talep ufak, hatta ‘süs niyetine’ dile getirilmiş bir talepmiş gibi
geliyor kulağa. Oysa bu talep esasında bizim sadece sanatla değil, emek
süreçleriyle, toplumsal ilişkilerle, doğayla ve içinde yaşadığımız çevreyle
ilişkimizin tümüyle yeniden yapılandırılmasını şart koşuyor. […] Burada sanat
ve güzellik kamusallaştırılıyor, tümüyle gündelik hayatla bütünleştiriliyor ve
tiksindirici milliyetçi anıtsallığın merkezinden çıkartılıyor ve özel
salonlarda kapalı bir şey olmaktan çıkıyor.”
Aşağıdaki metin, Komün’ün günlük haberlerinden ve
gazetelerinden alındı. İsmi geçen sanatçıların manifestosunu ihtiva ediyor. Bu,
bildiğimiz kadarıyla Paris Sanatçılar Federasyonu manifestosunun eldeki ilk
kapsamlı İngilizce tercümesi. Red Wedge
manifestoyu gündelik hayatta sanatın oynadığı rolü yeniden tefekkür etmek ve
radikal tarihi yeniden keşfetmek amacıyla yayınlıyor. -Editörler
* * *
Sanatçılar
Meclisi
Bay Courbet’nin dün saat ikide Komün’ün izniyle
bir araya getirdiği sanatçıların toplantısı Tıp Okulu’nun büyük amfisinde
gerçekleştirildi. Amfi ağzına kadar doluydu, tüm sanat dalları fazlasıyla
temsil edildi. Ressamlar arasında Messrs Feyen-Perrin ve Héreau;
heykeltıraşlardan Messrs Moulin ve Delaplanche’ı gördük; karikatürcüler
Bertall’ı göndermişti; gravürcüleri Bay Michelin, eleştirmenleri Bay Philippe
Burty temsil ediyordu, toplantıda birçok mimar ve takı tasarımcısı da vardı.
Meclis dört yüzü aşkın insandan oluşuyordu.
Başkanlığını Bay Courbet yaptı, yardımcıları
Messrs Moulin ve Pottier’di. Pottier ilk olarak hazırlık komitesinin
hazırladığı, kendisinin bizzat gözden geçirdiği raporu okudu. Bu hayli ilginç
belge, günümüz sanatının ihtiyaçları ve hedeflerine dair derinlikli kimi
değerlendirmeleri içeriyordu.
Kendi çıkarlarını yönetme meselesi sadece
sanatçılara tevdi ediliyor.
Alt komitenin hazırladığı raporun ruhuna hâkim
olan işte bu fikir. Paris’te çalışma yürüten tüm isimleri bir araya getiren bir
Paris sanatçıları federasyonu kurulması üzerinde duruluyor.
* * *
Paris
Sanatçıları Federasyonu
Komünal Cumhuriyet’in ilkelerine bağlı olan
Parisli sanatçılar bir federasyon kurdular.
Sanatsal idrake sahip herkesi şu esaslar üzerinden
bir araya getiriyor:
“Sanatın ücretsiz yayılımı, tüm hükümet
denetiminden ve tüm imtiyazlardan azade olması”.
“Federasyonun tüm üyeleri arasında haklar
konusunda eşitlik.”
“Sanatçıların genel oy hakkını kullanarak seçeceği
bir komitenin teşkil edilmesi üzerinden, herkesin bağımsızlığının ve haysiyetinin
koruma altına alınması.” Bu komite dayanışma bağlarını güçlendirmiş, eylem
birliğini sağlamıştır.
Komitenin
Bileşimi
Komite farklı sanat dallarını temsil eden 47
üyeden oluşuyor:
16 ressam;
10 heykeltıraş;
5 mimar;
6 gravür sanatçısı ve
Yanlışlıkla endüstriyel sanatlar denilen dekoratif
sanatları temsil eden 10 üye.
Bu isimler, liste sistemi ve gizli oylama
üzerinden belirlendi.
İster çalışmalarının sahip olduğu şöhret, ister
sergi kartı, isterse iki destekçi sanatçıdan alınacak yazılı bir tasdik belgesi
üzerinden sanatçı olduğunu ispatlayan, her iki cinsiyetten yurttaşlar, oylamaya
katılma hakkını elde etmişlerdir.
Komite üyeleri bir yıllığına seçilmiştir.
Yetki süresinin sona ermesi durumunda komitenin
gizli oylama üzerinden belirlediği on beş üye bir sonraki yıl boyunca görevde
kalacak; diğer otuz iki üye başka isimlerle değiştirilecektir.
Hâlihazırda üyelikleri süren isimler, bir yıllık
aranın sonunda yeniden seçilebileceklerdir.
Azletme hakkı, görevini yerine getirmeyen üyeye
karşı uygulanabilir. Azletme işlemi, ancak bu konudaki talep dillendirildikten
bir ay sonra gerçekleştirilebilir, genel mecliste oya sunulursa, oy
kullananların üçte iki çoğunluğu esas alınacaktır.
Yetkinin
Belirlenmesi
Sanatçıların teşkil ettiği sanat dünyası
idaresinin görevleri:
Geçmişin değerlerini korumak;
Bugüne ait tüm unsurları uygulamak ve aydınlatmak;
Geleceği eğitim yoluyla kurmak.
Anıtlar, müzeler.
Sanatsal açıdan anıtlar, müzeler ve Paris’te
bulunan sanat çalışmalarını içeren galerilerin, koleksiyonların ve
kütüphanelerin bulunduğu, , özel kişilere ait kurumlar koruma ve denetleme
görevi ifa edecek olan komiteye tevdi edilmiştir.
Komite bunları kurma, koruma ve uyarlama işlerini
üstlenecek, plan, envanter, endeks ve katalog çalışmalarını yürütecektir.
Komite, çalışmaları teşvik etmek ve ziyaretçilerin
merakını gidermek amacıyla bu eserleri kamunun hizmetine sunacaktır.
Komite, binaların korunması ile ilgili
gelişmeleri, mevcut hâllerini kayıt altına alacak, acilen yapılması gereken
tamir işlerini gerçekleştirecek ve çalışmalarla alakalı, sıkça yapılan
değerlendirmeleri Komün’e sunacaktır.
Gerekli beceri ve ahlak sorgusunu yaptıktan sonra
komite idareciler, bir sekreter, arşivciler ve bekçiler atayacak, böylelikle
sonrasında ele alınacak olan, sergiler ve bu kurumların hizmetle alakalı
ihtiyaçlarının giderilmesini güvence altına alacaktır.
Sergiler
Komite, Paris’te gerçekleştirilecek komünal,
ulusal ve uluslararası sergileri organize edecektir.
Paris’te gerçekleştirilmeyen ulusal ve
uluslararası sergiler konusunda komite Parisli sanatçıların çıkarlarından
sorumlu olacak bir komisyon görevlendirecektir.
Komite, sadece yazarların imzasını taşıyan
eserleri, özgün yaratımları veya resimler üzerinden yapılan gravür çalışmaları
gibi bir sanat dalından diğerine gerçekleştirilen aktarma çalışmaları vb. kabul
edecektir.
Komite, gerçek yaratıcı yerine editörünün veya
imalatçısının adını yazan tüm kâr amaçlı sergileri kesin olarak reddeder.
Komite asla ödül almaz.
Komün eliyle ısmarlanmış olağan çalışmalar tüm
sergicilerin seçim yoluyla belirleyeceği sanatçılar arasında dağıtılacaktır.
Olağandışı çalışmalar ise yarışma üzerinden
belirlenecektir.
Eğitim
Komite, komüne bağlı ilkokullarda ve meslek
okullarında çizim ve modelleme eğitimine nezaret edecektir. Bu okullara
öğretmen atamaları yarışma yoluyla gerçekleştirilecektir; komite ilgi çeken,
mantıklı yöntemlerin uygulanmasını teşvik eder; modellerin onayını komite
verir; yüksek bir ruhun açığa çıktığı konu başlıklarını belirler, Komün adına
tamamlanması gereken çalışmalar gerçekleştirir.
Komite, yüksek eğitim için büyük salonlar inşa
edilmesi konusunda teşvikte bulunur, estetik, tarih ve sanat felsefesi için
konferanslar düzenlenmesini sağlar.
Tanıtım
Komite, Officiel
des arts adında tanıtım amaçlı bir yayın çıkartır.
Komitenin kontrolü ve sorumluluğunda olmak
şartıyla bu dergi sanat dünyası ile ilgili olaylara ve sanatçılara dair
bilgilere yer verir.
Dergi, komitenin çalışmalarını, toplantı
tutanaklarını, gelir-gider bütçesini ve gerekli talimatlara temel teşkil edecek
ve bunların hazırlanmasını sağlayacak tüm istatistik faaliyetlerini yayınlar.
Estetikle ilgili makalelere tahsis edilmiş olan
yazın bölümü, tüm görüşler ve tüm sistemler karşısında tarafsız olacaktır.
İlerici, bağımsız, haysiyetli ve samimi bir yayın
olarak Officiel des arts yeniden
doğuşumuzun en ciddi ifadesi olacaktır.
Hakem
Kararları
Sanatla ilgili olarak gündeme gelen, tartışmalara
yol açan tüm ihtilaflı hususlar ilgili tarafların (sanatçıların veya
başkalarının) ricası üzerine uzlaştırıcı hakemler atanacaktır.
İlke ve genel çıkar gibi konularda komite hakem
kurulu olarak iş görecek ve verdiği kararlar Officiel des arts’ta yer alacaktır.
Bireysel
İnisiyatif
Komite, bütün yurttaşları, tüm önerilerini,
projelerini, raporlarını ve sanatın ilerlemesini, sanatçıların ahlakî ve
entelektüel özgürleşmesini veya bir hedef olarak kendi grubunun maddî
ilerlemesini sağlayacak görüşlerini iletmeye davet eder.
Komite, bu sürecin hesabını Komün’e verir ve
uygulanabilir bulduğu her şeyle alakalı işbirliğine gider ve ahlakî desteğini
sunar.
Komite, devam eden tüm girişimlere dair onay verme
noktasında kamuoyuna çağrıda bulunur, Officiel
des arts’ın tanıtımı için halkın önerilerini alır.
Son olarak, sanat eserlerinin kalem, söz, yazı
yoluyla, halkın eliyle yeniden üretilmesi, zeki ve yüksek duygulara ulaştıran,
Fransa’nın birçok mütevazı köyünde bulunan meclis binalarında, bol miktarda
sergilenen görüntüler üzerinden komite, yeniden doğuşumuz için çalışacak,
komünal zenginliğin oluşması için uğraşacak, geleceğin ve Evrensel
Cumhuriyet’in ihtişamı uğrunda mücadele edecektir.
G. COURBET, MOULINET, STEPHEN MARTIN, ALEXANDRE
JOUSSE, ROSZEZENCH, TRICHON, DALOU, JULES HÉREAU, C. CHABERT, H. DUBOIS, A.
FALEYNIÈRE, EUGÈNE POTTIER, PERRIN, A. MOUILLIARD.
Fransızcadan çeviren: Jeff
Skinner
[Sanatçılar Federasyonu, Paris Komünü süresince
sanatın rolünün yeniden değerlendirmeye tabi tutulması amacıyla Nisan 1871’de
bir araya gelmiş olan, sanatçılardan, heykeltıraşlardan ve takı
tasarımcılarından meydana gelen radikal grubun adıdır.]
0 Yorum:
Yorum Gönder