[9 Nisan 1936 Akka – 8 Temmuz
1972 Beyrut]
Gassân Fayiz Kenefâni, Britanya’nın mandası olduğu
dönemde Filistin’de dünyaya gelir. Sünni Müslüman ve avukat olan bir babanın
oğlu olan Gassân, 1948 savaşı esnasında ailesiyle birlikte sürgüne gönderilene
dek, Fransız misyoner okuluna devam eder. Lübnan’da kısa bir süre kalan ailesi
Şam’a yerleşir. Gassân ortaokulu burada bitirir ve 1952’de Birleşmiş Milletler
Filistinli Mültecilere Yardım Ajansı’ndan [UNRWA] eğitim sertifikası alır. Aynı
yıl Şam Üniversitesi Arap Edebiyatı Bölümü’ne kaydolur ancak panarabist Arap
Milliyetçileri Hareketi’ne katıldığı için 1955’te sürgün edilir. Onu Arap
Milliyetçileri Hareketi’ne [MAN] kazandıran isim Dr. George Habeş’tir. İkili
1953 yılında tanışmıştır. Hazırladığı tezin başlığı “Siyonist Edebiyatta Irk ve
Din”dir. bu tez sonrasında kaleme aldığı Siyonist
Edebiyat Üzerine isimli 1967 tarihli çalışmanın temelini oluşturur.
1955’te Kenefâni Suriye’yi terk edip eğitmenlik
yapmak amacıyla Kuveyt’e gider. Ertesi yıl Arap Milliyetçileri Hareketi’nin Ra'i [Görüş] isimli gazetesinin editörü
olur. Ardından Habeş 1960 yılında kendisini Beyrut’a taşınıp MAN’ın resmî yayın
organı olan Hürriye’nin [Özgürlük]
yayın kuruluna katılması konusunda ikna eder. Kuveyt’te iken Kenefâni birçok
kısa hikâye kaleme almış ve Marksizmle ciddi bir biçimde ilgilenmeye
başlamıştır.
1962 resmî evraktan mahrum olması sebebiyle
yeraltına çekilmek zorunda kalan Kenefâni, ertesi yıl Nasırcı ilerici gazete Muharrir’in [Kurtarıcı] yazı işleri
müdürü, bu gazetenin uzantısı olan haftalık dergi Filastin’in [Filistin] de editörü olur. 1963’te ilk ve en çok
bilinen romanı Güneş’teki Adam yayınlanır.
Roman birçok dile çevrilir ve defalarca senaryolaştırılır.
Üretken edebî faaliyeti, yenilikçi tekniklerinden
ötürü epey takdir toplayan üslubu, sahip olduğu toplumsal bilinç ve
Filistinlilerin içinde yaşadıkları koşullara dair herkesçe rahat anlaşılan
görüşleri kendisine 1966 yılında Lübnan Edebiyat Ödülü’nü kazandırır. Ödül,
esas olarak kaleme aldığı Sana Kalan Her
Şey isimli kısa romanına verilir. Ölümünden sonra ise 1975’te Afrika-Asya
Yazarlar Konferansı Lotus Ödülü’ne layık bulunur. Modern Arap romancılığında
önemli bir sima olan Kenefâni, aynı zamanda 1966 ve 1968 yıllarında kaleme
aldığı, İsrail işgali altında üretilen Filistin Edebiyatı’na ilişkin iki
çalışmasında “direniş edebiyatı” kavramını gündeme getirir.
1967’de Kenefâni Nasırcı gazete Enver’in [Aydınlanma] yayın kuruluna
girer. Gazeteye ek olarak çıkartılan haftalık derginin yazı işleri müdürlüğünü
yapar ve dergiye geniş bir okur kitlesine ulaşan, görüşlerini içeren yazılar
yazar. Aynı yıl, feshedilen MAN’ın radikal Marksist Filistin kolu olarak ortaya
çıkmış bulunan Filistin Halk Kurtuluş Cephesi’nin [FHKC] kuruluş sürecine dâhil
olur.
Polit büroya seçilen ve örgütün resmî sözcüsü
olarak atanan Kenefâni, Temmuz 1969’da FHKC’nin Hedef isimli haftalık yayın organında çalışmak amacıyla Enver’den istifa eder. Aynı yılın
sonunda iki kısa roman daha kaleme alır: Hayfa’ya
Dönüş ve Saad’ın Annesi. Bu
süreçte üçüncü romana başlar ve bir kısa hikâyesini tamamlar.
Yakın ilişki içerisinde olduğu Habeş ile birlikte
Nasırcı panarabizmi terk ederek devrimci Filistin milliyetçiliğine doğru bir
dönüşüm içerisine girer. FHKC’nin sözcüsü ve örgütün 1969 tarihli Ağustos
Programı’nın yazarı olarak Kenefâni, Filistin mücadelesine dönük derin
bağlılığını her fırsatta, sürekli olarak gösterir. 9 Temmuz 1972’de, FHKC’nin
yirmi altı kişinin öldüğü, Lod Havalimanı’nda üç Japon Kızıl Ordu mensubu
gerillanın saldırısının sorumluluğunu üstlenmesinden birkaç hafta sonra, otuz
altı yaşındaki Kenefâni ve küçük yeğeni Mossad’ın arabasına yerleştirdiği
bombanın patlaması sonucu ölür. Ölümünden kısa bir süre sonra, tek tarih çalışması
olan 1936-1939 Arası Dönemde Filistin’de
Devrim isimli, doğduğu ayda başlayan halk ayaklanmasını inceleyen çalışma
yayınlanır. Aralarında 1966 tarihinde yazmaya başladığı çalışma dâhil, birçok
roman bitme imkânı bulamadan masasının üzerinde kalır.
Ölümü sonrası Kenefâni halk tarafından
ölümsüzleştirilir. Doğum günü olan 9 Nisan Filistin’de ulusal bir etkinliğe
ilham verir. Filistinliler, o gün Kenefâni’yi ve eserlerini anarlar. Aynı gün
İşgal Altındaki Topraklar’da grevlerle ve gösterilerle karşılanır. Suikasttan
beri Hedef dergisinin her kapağını o
güzel yüzü süsler. Danimarkalı eşi Anni Hoover iki çocuğu ile birlikte
Beyrut’ta kalır. Gassân Kenefâni Kültür Vakfı’nın çalışmalarını yürütmektedir.
Her şeyin ötesinde Gassân Kenefâni,
kendi döneminin bir ürünüdür. Onun gazeteciliği ve romancılığı, halkının ve
kendi neslinin dertlerini ve arzularını başarıyla anlatmaktadır.
Muin Rabbani
12 Kasım 2000
12 Kasım 2000
Kaynakça
Kanafani, Ghassan. Al-Athar al-Kamila [Toplu Eserler], 7 Cilt, Beyrut: Dar al-Thli'a,
1972.
Siddiq, Muhammad, Man Is a Cause Political Consciousness and
the Fiction of Ghassan Kanafani, Seattle: University of Washington Press,
1984.
0 Yorum:
Yorum Gönder